Ένα πολύ μεγάλο θαύμα, που αξίζει να διαβάσετε!!!
http://agiosgewrgios17.blogspot.com/2011/03/blog-post.html
http://agiosgewrgios17.blogspot.com/2011/03/blog-post.html
Πέμπτη 17 Μαρτίου 2011
Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011
Τρίτη 22 Φεβρουαρίου 2011
Εκκλησία και Πολιτεία - Μισθοδοσία Κληρικών
Χωρισμός Κράτους - Εκκλησίας;
Μα για να μιλήσουμε για χωρισμό θα πρέπει πρώτα να εντοπίσουμε τα σημεία επαφής ώστε να ξέρουμε ακριβώς τι θα πρέπει να χωρίσουμε, καθώς επίσης ποιοι απαρτίζουν την Εκκλησία, για να ξέρουμε σε ποιους αναφέρεται αυτός ο χωρισμός.
Ευθύς εξαρχής, η ταυτότητα «Εκκλησία» = «οι παπάδες», που χρησιμοποιείται από ορισμένους, δηλώνει μόνο άγνοια.
Δεν είναι του παρόντος να αναπτύξουμε την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία, αλλά θα πούμε συνοπτικά ότι την Εκκλησία την αποτελούν όλοι όσοι έχουν βαπτισθεί Ορθόδοξοι (περισσότερο ή λιγότερο ενεργά μέλη) και δεν έχουν αποκηρύξει την πίστη τους, κληρικοί και λαϊκοί.
Άρα ο χωρισμός δεν αφορά σε μία κατηγορία Ορθοδόξων (παπάδες) αλλά σε όλους τους Ορθοδόξους αυτού του τόπου.
Έρχεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: Να χωριστεί τι από τι; Ή ποιος από ποιον (δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών είναι ταυτόχρονα και μέλη της Εκκλησίας).
Που εμποδίζει λοιπόν η Εκκλησία το Κράτος;
Ποια από τα παρακάτω δεν μπορεί κάποιος πολίτης να πράξει;
- Πολιτικό γάμο ή σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης;
- Πολιτική κηδεία;
- Να δώσει όνομα στο παιδί του χωρίς Βάπτιση;
- Να μην ορκιστεί στο Ευαγγέλιο ή να δώσει πολιτικό όρκο;
- Να απαλλάξει το παιδί του από το μάθημα των θρησκευτικών (με σύμφωνη γνώμη και των 2 γονιών);
Όλα μπορεί να τα κάνει και ακόμη περισσότερα. Άρα για τι είδους χωρισμό μιλάμε;
Να ασχολείται, λένε, η Εκκλησία με τα του οίκου της (και εννοούν τους κληρικούς) και να μην ανακατεύεται στα του κράτους.
-Έχουμε θεοκρατικό κράτος και δεν το γνωρίζουμε;
- Μήπως στο Ελληνικό κοινοβούλιο υπηρετούν κληρικοί;
- Μήπως τους δημόσιους οργανισμούς τούς διευθύνουν κληρικοί;
- Μήπως η διοικούσα Εκκλησία έχει λόγο στο νομοθετικό ή εκτελεστικό έργο της Πολιτείας;
- Να μην τελούν οι κληρικοί αγιασμούς, δοξολογίες και ορκωμοσίες; Μα κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα. Οι κληρικοί καλούνται από τις αρμόδιες αρχές στα πλαίσια της εθιμοτυπίας. Αν δεν κληθούν δεν πηγαίνουν.
Μήπως τελικά αυτό που εννοούν και δεν το λένε ευθέως, είναι το να περιορίζεται ο λόγος των κληρικών μόνο σε «αμήν» και «κύριε ελέησον» ;
Το άρθρο 14 παρ.1 του Ελληνικού Συντάγματος ορίζει:
«Kαθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του τηρώντας τους νόμους του Kράτους».
Επίσης στο άρθρο 4 παρ.1 αναφέρεται ότι: «Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου».
Αν λοιπόν κάποιοι θέλουν εμείς οι κληρικοί να μην μιλάμε, θα πρέπει πρώτα να τροποποιήσουν το Σύνταγμα της Ελλάδος.
Μέχρι τότε όμως θα μιλάμε (και οφείλουμε να το κάνουμε), κάνοντας υπακοή στους Επισκόπους μας ως κληρικοί και στο Σύνταγμα ως πολίτες.
Αξιώνουν επίσης να δώσει η Εκκλησία στο Κράτος την «τεράστια» ακίνητη περιουσία της.
Ποια είναι αυτή; Τα 170.000 γεωργικά καλλιεργήσιμα στρέμματα που διαθέτει από δωρεές και αντιστοιχούν στο 0,48% της συνολικής γεωργικής Ελληνικής γης;
- Όταν κάθε χρόνο εγκαταλείπονται από αγρότες και κτηνοτρόφους 162.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης;
- Όταν είχαμε 4.380.000 εγκαταλειμμένα στρέμματα το 1983[1] και σήμερα έχουμε ακόμη περισσότερα;
- Όταν η Τρόϊκα καλεί το κράτος να εκποιήσει γη και νησιά; [2]
- Γιατί δεν μιλούν για τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις της περιόδου 1917-1930 οι οποίες καταδίκασαν δεκάδες μοναστήρια σε μαρασμό, ενώ τα χρήματα από αυτές οφείλονται έως και σήμερα;
- Γιατί δεν μιλούν για τα 128 δεσμευμένα από το κράτος μεγάλης αξίας ακίνητα της Εκκλησίας[3], τα οποία παραμένουν αναξιοποίητα εδώ και δεκάδες χρόνια ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανακούφιση των ασθενεστέρων οικονομικά ομάδων;
- Γιατί δεν μιλούν για τις δεκάδες δωρεές ακινήτων της Εκκλησίας; Μόνο η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κοινωνικός ευεργέτης της Αθήνας.[4]
-Γιατί δεν μιλούν για τα 100 εκατομμύρια ευρώ που διαθέτει κάθε χρόνο η Εκκλησία για την διατήρηση και λειτουργία των προνoιακών της ιδρυμάτων, καθώς και για τα 250.000 συσσίτια καθημερινώς;[5] Στον λαό δεν προσφέρονται όλα αυτά;
Μιλούν για την μισθοδοσία των κληρικών από το κράτος, ζητώντας την κατάργησή της.
Ξεχνούν ότι το κράτος δεν μισθοδοτεί τους κληρικούς ως δημοσίους υπαλλήλους, π.χ. ως υπαλλήλους υπουργείων, πυροσβέστες, αστυνομικούς κ.λ.π. αλλά αυτή η μισθοδοσία έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα μετά την αναγκαστική απαλλοτρίωση του 80% της αγροτικής περιουσίας της Εκκλησίας, το 1952.[6]
Ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό κράτος στην Ευρώπη που μισθοδοτεί τους ιερείς και ότι αυτό πρέπει να σταματήσει.
ΜΕΓΑ ΨΕΜΑ!
- Στο Βέλγιο οι λειτουργοί των αναγνωρισμένων θρησκειών πληρώνονται από το κράτος![7]
- Στη Τσεχία οι μισθοί των κληρικών προέρχονται από το κράτος![8] Έχουν μάλιστα ανταποδοτικό χαρακτήρα και αφορούν στις κατασχέσεις της Εκκλησιαστικής περιουσίας από το πρώην Κομμουνιστικό καθεστώς.[9]
- Στη Γαλλία, η οποία προβάλλεται ως πρότυπο κράτους χωρισμένο από την Εκκλησία, στις περιφέρειες της Αλσατίας και της Μοζέλ (πρώην Λωρραίνη) με 3.5 εκατομμύρια πληθυσμό, οι κληρικοί των Ρωμαιοκαθολικών, των Προτεσταντών καθώς και οι Ραβίνοι πληρώνονται από το Δημόσιο ταμείο του κράτους (Trésor Public)!!![10]
- Στο Λουξεμβούργο, οι κληρικοί και οι ραβίνοι πληρώνονται από το κράτος.[11]
- Στη Ρουμανία οι λειτουργοί των εκεί 18 αναγνωρισμένων θρησκειών πληρώνονται από το κράτος.[12]
- Στη Σλοβακία το κράτος επιδοτεί τους μισθούς των κληρικών.[13]
- Στην Ελβετία, στα περισσότερα από τα 26 καντόνια (αυτοδιοικούμενες περιοχές), οι ιδιωτικές εταιρίες πληρώνουν υποχρεωτικά φόρο υπέρ της Εκκλησίας! (Ρωμαιοκαθολική, Παλαιοκαθολική, Προτεσταντική και Εβραϊκή κοινότητα)[14].
Τα έσοδά τους από τον υποχρεωτικό φόρο και τις εθελοντικές προσφορές φθάνουν τα 1,9 δισεκατομμύρια φράγκα (1,44 δις. ευρώ!) τον χρόνο. Ουσιαστικά οι κληρικοί μισθοδοτούνται από το κράτος!
Θα χρειαζόμουν αρκετές σελίδες για να αναφέρω όλες τις παροχές των περισσοτέρων Ευρωπαϊκών κρατών προς τις Εκκλησίες τους, είτε μέσω φοροαπαλλαγών, είτε ως άμεσες ή έμμεσες χρηματοδοτήσεις.
Το παράλογο και συνάμα απίστευτο της υπόθεσης είναι ότι, ενώ μας λένε ότι δήθεν η «Ευρώπη» επιθυμεί την διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών από το Ελληνικό κράτος, ταυτόχρονα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δηλαδή στο Στρασβούργο, τις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο, οι κληρικοί των εκεί δογμάτων ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΙ από το κράτος!!!
Ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του…
Και αν το κράτος προχωρήσει μονόπλευρα στον χωρισμό και τη διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών αγνοώντας τα Ευρωπαϊκά μοντέλα - τα οποία όπου το συμφέρει τα επικαλείται - τι θα γίνει;
Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε κάτι από το πρόσφατο παρελθόν. Το 1988, το κράτος με τον γνωστό ως νόμο – Τρίτση θέλησε να απαλλοτριώσει την εναπομείνασα Εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία.
Οκτώ Ιερές Μονές[15] προσέφυγαν τότε στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο, το οποίο τις δικαίωσε και όρισε ότι αν το κράτος προχωρούσε θα έπρεπε να τις αποζημιώσει με το ποσό των 7,6 τρις δραχμών (22,5 δις. ευρώ!!!)[16]
Επιδίκασε μάλιστα 8,4 εκατ. δραχμές στο Ελληνικό κράτος ως δικαστικά έξοδα. Μετά από αυτό οι απαλλοτριώσεις «πάγωσαν».
Επειδή λοιπόν η μισθοδοσία των κληρικών έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα, θα πρέπει σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας - την οποία εφάρμοσε το Ευρωπαϊκό δικαστήριο στην περίπτωση των 8 Μονών - το κράτος είτε να επιστρέψει τη γη που έχει κατασχέσει εδώ και πολλές δεκαετίες είτε να αποδώσει την αξία της σε χρήματα (αφού πρώτα αφαιρέσει τους έως τώρα καταβληθέντες μισθούς και συντάξεις και έπειτα προσθέσει τα ποσά που έχει εισπράξει όλα τα χρόνια από την φορολογία 30% επί των ακαθαρίστων εσόδων των Ι.Ναών).
Αν για τις 8 μονές ήταν 22,5 δις ευρώ, μπορούμε να φανταστούμε τι θα συμβεί όταν τα εκατοντάδες Ν.Π.Δ.Δ της Εκκλησίας (ενορίες, Μονές κ.λ.π.) αρχίζουν να προσφεύγουν μαζικά στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο και αυτό να τα δικαιώνει. Και σε αυτό το δικαστήριο δεν υπάρχουν «πλάγιες» οδοί.
Ταυτόχρονα θα πρέπει το κράτος να διακόψει την μισθοδοσία των θρησκευτικών λειτουργών των Μουσουλμάνων της Θράκης παραβιάζοντας έτσι τη συνθήκη της Λωζάνης[17] σύμφωνα με την οποία αυτοί παραμένουν πάντα δημόσιοι λειτουργοί.
Όσοι λοιπόν επιμένουν, καλό θα ήταν να συμβουλευτούν τα «12 σημεία για τις σχέσεις Κράτους Εκκλησίας», του έγκριτου συνταγματολόγου και υπουργού κ.Ευάγγελου Βενιζέλου[18].
Η Εκκλησία της Ελλάδος, κλήρος και λαός, έχει μια πορεία και μια προσφορά ανεκτίμητη.
Συνεχίζει δε να προσφέρει αυτά που δωρίζει ο λαός, στο λαό, ασκώντας μια υποδειγματική διαχείριση και έναν εθελοντισμό που θα ζήλευε κάθε κρατική υπηρεσία.
Οποιοσδήποτε «χωρισμός», όπως τον εννοούν οι θιασώτες της προοδευτικής και μεταμοντέρνας πολιτικής σκηνής, θα ισοδυναμούσε με το να προσπαθήσουμε να αφαιρέσουμε είτε το σκελετικό, είτε το μυϊκό ή το νευρικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού και να περιμένουμε μετά να συνεχίζει να παραμένει ζωντανός άνθρωπος.
_______________________________________________________________________
[1] «ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟ», τευχ.23, Απρίλιος 1999.
[2] Εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 14-2-2010, σελ. 1, 11-13.
[3] Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», 27-1-2011, «http://www.emprosnews.gr/news_Full.asp?articleID=661»
[4] ΑΝΤΙΒΑΡΟ, 14-9-2000, «http://www.antibaro.gr/node/746»
[5] ΡΟΜΦΑΙΑ, Εκκλησιαστικό πρακτορείο ειδήσεων, http://www.romfea.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=7281:------100--&catid=23:2009-12-18-08-37-13
[6] αναλυτικά στο βιβλίο ΛΕΚΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Εκκλησιαστική Περιουσία, http://efimeriosgr.blogspot.com/2010/09/172.html»
[7] ΒΕΛΓΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, άρθρο 181.
[8] Εφημερίδα “PRAGUE DAILY MONITOR”, 9-12-2010.
[9] ως ανωτ., 13-1-2011.
[10] http://fr.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique
[11] ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟΥ, άρθρο 106, 1868, το οποίο παραμένει σε ισχύ.
[12]ROMANIA, Official Journal, Νόμος 486/2006, άρθρο 10, παρ.4 «On request, the State shall support the pay funds for the clerical and nonclerical staff of recognized denominations through contributions, based on the number of their worshipers who are Romanian citizens and based on their genuine needs of subsistence and activity.» Επίσης:
« Additionally, they have the right to establish schools, teach religious beliefs in public schools where they have a sufficient number of adherents, receive government funds to build places of worship, pay clergy salaries with state funds and subsidize clergy's housing expenses…», αναφορά του 2009 για την θρησκευτική ελευθερία από το Αμερικανικό διπλωματικό σώμα,
http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127332.htm»
[13] LUBOMIR MARTIN ONDRASEK, «http://www.ekklesia.co.uk/node/11554», 18-3-2010.
[14] BRADLEY SIMON, Swissinfo.ch, 5-12-2010.
[15] πρόκειται για τις Ιερές Μονές: Άνω Ξενίας Θεσσαλίας, Οσ. Λουκά Βοιωτίας, Αγ.Λαύρας και Μεγ.Σπηλαίου Καλαβρύτων, Μεταμ. Σωτήρος Μετεώρων, Ασωμάτων Πετράκη, Χρυσολεόντισσας Αιγίνης και Φλαμουρίου Βόλου.
[16] EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS, Case of the Holy Monasteries v. Greece, Application no.13092/87 ; 13984/88, Strasbourg, 9 Dec 1994, «A. Pecuniary damage 97. Under the head of pecuniary damage, the eight applicant monasteries sought 7,640,255,213,120 (seven trillion six hundred and forty billion two hundred and fifty-five million two hundred and thirteen thousand one hundred and twenty) drachmas (GRD)».
[17] ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ, αρθρ. 41, 46, 24-7-1923.
Αρχιμ. Πέτρος Μποζίνης εφημέριος στον Ι. Ν. Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου Freiburg Γερμανίας.
Πηγή: http://www.romfea.gr
Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2011
Η υπόθεση της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου με δυο λόγια
Το ΝΠΔΔ το οποίο εκπροσωπώ έχει παλαιούς τίτλους που βεβαιώνουν ότι το Α καταπατημένο ακίνητο μου ανήκει. Όπως υποχρεούμαι εκ του νόμου ως εκπρόσωπος ΝΠΔΔ, το διεκδικώ στα δικαστήρια.
Ο αντίδικος μου, το δημόσιο (με εκπροσώπηση διαδοχικών κυβερνήσεων), συμφωνεί ότι μου ανήκει, μου το επιστρέφει και παραιτούμεθα της δίκης.
Όμως με παρακαλεί να δεχτώ αλλά ακίνητα ίσης άξιας γιατί το δικό μου το έχει εν τω μεταξύ δώσει σε άλλους.
Δέχομαι, αλλά προτού ολοκληρωθεί η διαδικασία των ανταλλαγών, κατηγορούμαι ότι παραβίασα την μυστικότητα της δίκης (αν και το αποτέλεσμα της δίκης είχε αποδεδειγμένα γίνει κοινό τοις πάσι) και ότι έπεισα το δικαστήριο να μη εκδώσει απόφαση σε βάρος μου.
Κατηγορούμαι επίσης ότι έπεισα δημόσιους λειτουργούς να μου δώσουν άλλα ακίνητα μεγαλύτερης αξίας από το δικό μου (το οποίο κατά την άποψη των κατηγόρων δεν ήταν καν δικό μου).
Επίσης, μου αφαιρείται με διοικητική πράξη αμφίβολης νομιμότητας η κατοχή και εκμετάλλευση του ακινήτου Α, η διαφορά ως προς την κυριότητα του οποίου εν τω μεταξύ εκκρεμεί και πάλι ενώπιον των δικαστηρίων, και δεσμεύονται όλοι οι λογαριασμοί μου και τα ανταλλαγέντα ακίνητα.
Επιπλέον το δημόσιο με διώκει ποινικά για συνέργεια σε απιστία κατά του δημοσίου, αν κι εγώ υπεράσπισα τα νόμιμα δικαιώματα του ΝΠΔΔ το οποίο εκπροσωπώ.
Τέλος, με την ανοχή των αρμόδιων αρχών, τα Μ.Μ.Ε. σπεύδουν να με παρουσιάσουν σαν εγκληματία και παραβιάζουν όλα τα προσωπικά δεδομένα μου, ενώ σέβονται ακόμη και αυτά καταδικασμένων κακούργων.
Όταν το ΝΠΔΔ το οποίο εκπροσωπώ δικαιωθεί από τα Ελληνικά η Ευρωπαϊκά δικαστήρια, πως θα αποζημιώσουν το ΝΠΔΔ για την ζημία που έκαναν σε αυτό και επομένως στο δημόσιο συμφέρον;
Αν και δεν έχω διαπράξει τα αδικήματα που μου αποδίδονται (ίσως κάποια λάθη χειρισμών), επειδή από πεποίθηση δεν θέλω να έχω αντιδικία με κανένα, ζητώ συγγνώμη και προτείνω στο δημόσιο να πάρει πίσω όλα τα ανταλλαγέντα ακίνητα και να πάμε πίσω στα δικαστήρια για το ακίνητο Α.
Το δημόσιο αρνείται και μου ζητά να παραιτηθώ και από το ακίνητο Α που κατά την γνώμη μου μου ανήκει.
Ευχαρίστως θα παραιτούμουν αν ήταν αποκλειστικά δικό μου, αλλά είμαι απλά εκπρόσωπος ενός ΝΠΔΔ και παραίτηση από δικαίωμα ΝΠΔΔ θα θεωρείτο απιστία κατά του δημοσίου!
Το δημόσιο δανείζεται συνεχώς και με μια διεθνή διακρατική δανειακή σύμβαση παραιτείται των νομίμων ασυλιών του και επιτρέπει στους δανειστές του σε περίπτωση μη πληρωμής να πάρουν απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με βάση το Αγγλικό δίκαιο και να την εκτελέσουν ακόμη και επι της δημοσίας περιουσίας του δημοσίου, που περιλαμβάνει και το ακίνητο μου Α καθώς και άλλα περιουσιακά στοιχεία του ΝΠΔΔ το όποιο εκπροσωπώ.
Δεν έχω νόμιμη υποχρέωση να τα διεκδικήσω ούτως η άλλως αλλά ιδίως τώρα, επειγόντως, μήπως το δημόσιο αποφασίσει να τα πουλήσει για να πληρώσει κάποια από τα χρέη του η έχει αδυναμία πληρωμών και οι δανειστές του τα κατάσχουν, φυσικά παρά την θέληση του δημοσίου και παρα οιοδήποτε άλλο εσωτερικό νόμο, αφού η δανειακή σύμβαση ως διεθνής συνθήκη υπερισχύει του νόμου;!
πηγή: romfea.gr
Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2011
Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011
Πέμπτη 10 Φεβρουαρίου 2011
Εκκλησία, το Σώμα του Χριστού
Η λέξη Εκκλησία προέρχεται από το ρήμα εκκαλέω – ω (=προσκαλώ, συναθροίζω). Είναι, λοιπόν, η Εκκλησία μια συνάθροιση ανθρώπων, μια σύναξη.Με την ίδια έννοια βρίσκουμε τη λέξη και στην αρχαία Ελλάδα. Η εκκλησία του δήμου ήταν μια συγκέντρωση των πολιτών με σκοπό τη συζήτηση διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων.
Βέβαια στην Καινή Διαθήκη έχουμε χρησιμοποίηση της λέξης μ’ ένα πολύ βαθύτερο περιεχόμενο, αφού με την ενανθρώπηση του Χριστού η Εκκλησία δεν είναι απλώς μια συνάθροιση ανθρώπων, αλλά το ίδιο το Σώμα του Χριστού.
Ο Χριστός είπε στον Απόστολο Πέτρο, ο οποίος ομολόγησε τη θεότητά του: «εσύ είσαι ο Πέτρος και πάνω σ’ αυτή την πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου, και δεν θα την κατανικήσουν οι δυνάμεις του άδη». (Ματθ. 16, 18). Η πέτρα, δηλαδή, πάνω στην οποία στερεώνεται η Εκκλησία είναι η ομολογία ότι ο Χριστός είναι ο Υιός του Θεού.
Εκκλησία είναι η ενότητα κληρικών, μοναχών και λαϊκών και αυτή η ενότητα υπάρχει εν Χριστώ. Μέλη της Εκκλησίας είναι όσοι είναι ενωμένοι με το Χριστό μέσο του βαπτίσματος και της συμμετοχής στη μυστηριακή ζωή. Η Εκκλησία, λοιπόν, δεν είναι «τοίχος και οροφή», όπως αναφέρει ο Αγ. Ιω. Χρυσόστομος, «αλλά βίος και ζωή».
Η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού, η Εκκλησία είναι ο Χριστός παρατεινόμενος στους αιώνες
Η Εκκλησία είναι η παγκόσμια κοινότητα των ανθρώπων, το σύνολο των πιστών του Θεού που:
• ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ τον Χριστό ως Σωτήρα
• Τον ΛΑΤΡΕΥΟΥΝ μέσω της λειτουργίας των μυστηρίων και της Αγίας Γραφής.
• ΔΙΑΚΟΝΟΥΝ ΚΑΙ ΑΓΑΠΟΥΝ μέσω των καλών πράξεων και προσευχών, όπως ο Χριστός θέλει.
Ξεκινάει ιστορικά με την ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ όταν το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε στους Αποστόλους. Συνεχίζει το έργο της στις μέρες μας και θα συνεχίζει στους αιώνες των αιώνων.
Η Εκκλησία είναι η παγκόσμια κοινότητα των ανθρώπων, το σύνολο των πιστών του Θεού που:
• ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ τον Χριστό ως Σωτήρα
• Τον ΛΑΤΡΕΥΟΥΝ μέσω της λειτουργίας των μυστηρίων και της Αγίας Γραφής.
• ΔΙΑΚΟΝΟΥΝ ΚΑΙ ΑΓΑΠΟΥΝ μέσω των καλών πράξεων και προσευχών, όπως ο Χριστός θέλει.
Ξεκινάει ιστορικά με την ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ όταν το Άγιο Πνεύμα κατέβηκε στους Αποστόλους. Συνεχίζει το έργο της στις μέρες μας και θα συνεχίζει στους αιώνες των αιώνων.
Η Εκκλησία είναι:
• ΜΙΑ, γιατί στηρίζεται στην ενότητα του Ενός Θεού. (Πατέρα, Υιού και Αγίου Πνεύματος)
• ΑΓΙΑ, επειδή είναι χωρισμένη από κάθε αμαρτία, γιατί και ο Θεός είναι Άγιος.
• ΚΑΘΟΛΙΚΗ γιατί ζει την πληρότητα της Θείας Αλήθειας και περιλαμβάνει όλους τους πιστούς Χριστιανούς, όλων των εποχών και από όλα τα μέρη του κόσμου.
• ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ γιατί διατηρεί ανόθευτη και απαραχάρακτη την Αποστολική διδασκαλία και Παράδοση και επειδή οι επίσκοποι που την ποιμαίνουν είναι διάδοχοι των αγίων Αποστόλων.
• ΜΙΑ, γιατί στηρίζεται στην ενότητα του Ενός Θεού. (Πατέρα, Υιού και Αγίου Πνεύματος)
• ΑΓΙΑ, επειδή είναι χωρισμένη από κάθε αμαρτία, γιατί και ο Θεός είναι Άγιος.
• ΚΑΘΟΛΙΚΗ γιατί ζει την πληρότητα της Θείας Αλήθειας και περιλαμβάνει όλους τους πιστούς Χριστιανούς, όλων των εποχών και από όλα τα μέρη του κόσμου.
• ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ γιατί διατηρεί ανόθευτη και απαραχάρακτη την Αποστολική διδασκαλία και Παράδοση και επειδή οι επίσκοποι που την ποιμαίνουν είναι διάδοχοι των αγίων Αποστόλων.
Στην Εκκλησία οι άνθρωποι μοιράζονται με τους άλλους τον εαυτό τους, το βίο τους, το χρόνο τους, τις ανησυχίες τους, τη δημιουργικότητά τους, τη χαρά τους, τη λύπη τους, την πίκρα τους, την απόγνωσή τους, την ελπίδα τους, την πίστη τους. Δεν υπάρχει Εκκλησία εκεί που οι άνθρωποι φροντίζουν ο καθένας τον εαυτό του, εκεί που ο καθένας κρατάει τα αγαθά του, τη χαρά του, τη δύναμή του, την ελπίδα του, την πίστη του, την αρετή του για τον εαυτό και δεν τη μοιράζεται με τους άλλους.
Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός και μέλη Της όλοι όσοι δέχονται το Βάπτισμα στο όνομα της Αγίας Τριάδος.
«Έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία» (Τερτυλιανός)
Το βάπτισμα στο όνομα της Αγ. Τριάδος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια καινούρια ζωή μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Με το ένα και μοναδικό βάπτισμα συγχωρείται ο άνθρωπος από το προπατορικό αμάρτημα και από τις αμαρτίες που έκανε μέχρι να βαπτισθεί.
Κεφαλή της Εκκλησίας είναι ο Χριστός και μέλη Της όλοι όσοι δέχονται το Βάπτισμα στο όνομα της Αγίας Τριάδος.
«Έξω από την Εκκλησία δεν υπάρχει σωτηρία» (Τερτυλιανός)
Το βάπτισμα στο όνομα της Αγ. Τριάδος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια καινούρια ζωή μέσα στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Με το ένα και μοναδικό βάπτισμα συγχωρείται ο άνθρωπος από το προπατορικό αμάρτημα και από τις αμαρτίες που έκανε μέχρι να βαπτισθεί.
Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού. Κεφαλή Της είναι ο ίδιος ο Χριστός και μέλη Της όλοι οι άνθρωποι, κληρικοί και λαϊκοί. Ο καθένας έχει τη δική του θέση μέσα στα Σώμα της Εκκλησίας, τα δικά του χαρίσματα –όπως ακριβώς ένα σώμα συνίσταται από διαφορετικά όργανα και μέλη. Όπως όταν πάσχει ένα μέλος, υποφέρει όλο το σώμα, έτσι και μέσα στην Εκκλησία: όταν χαίρεται ένα μέλος της Εκκλησίας, μοιράζεται τη χαρά του με όλους τους αδελφούς. Το ίδιο συμβαίνει κι όταν λυπάται ένα μέλος.
Η Εκκλησία συγκεντρώνεται όλη (και όχι ένα μόνο μέρος) σε κάθε Θεία Λειτουργία. Πάνω στο Άγιο Δισκάριο υπάρχει ο Αμνός (το Σώμα του Χριστού), οι μερίδες της Παναγίας και όλων των Αγίων, οι μερίδες των ζωντανών και των κεκοιμημένων. Έτσι, όταν τελείται η Θ. Λειτουργία, κοινωνούν όλα τα μέλη της Εκκλησίας με τον Θεό και μεταξύ τους και αγιάζονται επειδή ο Χριστός βρίσκεται ανάμεσά τους και είναι η Κεφαλή τους.
Τα ζωντανά μέλη της Εκκλησίας αποτελούν την «στρατευομένη» Εκκλησία. Όσοι Χριστιανοί έχουν ήδη κοιμηθεί αποτελούν την «θριαμβεύουσα» (στους ουρανούς) Εκκλησία.
Η Εκκλησία συγκεντρώνεται όλη (και όχι ένα μόνο μέρος) σε κάθε Θεία Λειτουργία. Πάνω στο Άγιο Δισκάριο υπάρχει ο Αμνός (το Σώμα του Χριστού), οι μερίδες της Παναγίας και όλων των Αγίων, οι μερίδες των ζωντανών και των κεκοιμημένων. Έτσι, όταν τελείται η Θ. Λειτουργία, κοινωνούν όλα τα μέλη της Εκκλησίας με τον Θεό και μεταξύ τους και αγιάζονται επειδή ο Χριστός βρίσκεται ανάμεσά τους και είναι η Κεφαλή τους.
Τα ζωντανά μέλη της Εκκλησίας αποτελούν την «στρατευομένη» Εκκλησία. Όσοι Χριστιανοί έχουν ήδη κοιμηθεί αποτελούν την «θριαμβεύουσα» (στους ουρανούς) Εκκλησία.
Εκκλησία δεν είναι μόνο οι κληρικοί. Ούτε μόνο οι λαϊκοί. Όλοι μαζί συναποτελούν το Σώμα του Χριστού. Ορατός τύπος του Χριστού («εις τύπον και τόπον Χριστού») σε κάθε τοπική Εκκλησία είναι ο επίσκοπος. Οι λοιποί κληρικοί και οι λαϊκοί έχουν ο καθένας, ανάλογα με τα χαρίσματά του, το δικό του διακόνημα μέσα στην Εκκλησία.
«Σας παρακαλώ, λοιπόν, εγώ που είμαι φυλακισμένος για τον Κύριο, να ζείτε με τρόπο αντάξιο εκείνου που σας κάλεσε στη νέα ζωή. Να ζείτε με ταπείνωση, πραότητα και υπομονή. Να ανέχεστε με αγάπη ο ένας τον άλλο και να προσπαθείτε να διατηρείτε, με την ειρήνη που σας συνδέει μεταξύ σας, την ενότητα που δίνει το Πνεύμα του Θεού. Ένα σώμα αποτελείτε όλοι κι ένα πνεύμα σας ενώνει, όπως μία είναι η ελπίδα για την οποία σας κάλεσε ο Θεός. Ένας Κύριος υπάρχει, μία πίστη, ένα βάπτισμα. Ένας Θεός και Πατέρας όλων, που κυριαρχεί σ’ όλους, ενεργεί μέσα απ’ όλους και κατοικεί σε όλους σας». (απόστολος Παύλος, προς Εφεσίους δ΄ 1-6).
Ο Θεός έδωσε οδηγίες στον Νώε για να κατασκευάσει την κιβωτό, ώστε να σωθούν τα ζώα από τον κατακλυσμό. Ο Χριστός έστειλε το Άγιο Πνεύμα για να δημιουργήσει την Εκκλησία, ώστε να μπορούν όλοι οι άνθρωποι από την αμαρτία. Μέσα στην κιβωτό του Νώε συνυπήρχαν διαφόρων ειδών ζώα, αρσενικά και θηλυκά. Μέσα στην Εκκλησία του Χριστού δεν (πρέπει να) υπάρχουν διακρίσεις των μελών Της ανάλογα με το φύλο ή την καταγωγή τους.
«Σας παρακαλώ, λοιπόν, εγώ που είμαι φυλακισμένος για τον Κύριο, να ζείτε με τρόπο αντάξιο εκείνου που σας κάλεσε στη νέα ζωή. Να ζείτε με ταπείνωση, πραότητα και υπομονή. Να ανέχεστε με αγάπη ο ένας τον άλλο και να προσπαθείτε να διατηρείτε, με την ειρήνη που σας συνδέει μεταξύ σας, την ενότητα που δίνει το Πνεύμα του Θεού. Ένα σώμα αποτελείτε όλοι κι ένα πνεύμα σας ενώνει, όπως μία είναι η ελπίδα για την οποία σας κάλεσε ο Θεός. Ένας Κύριος υπάρχει, μία πίστη, ένα βάπτισμα. Ένας Θεός και Πατέρας όλων, που κυριαρχεί σ’ όλους, ενεργεί μέσα απ’ όλους και κατοικεί σε όλους σας». (απόστολος Παύλος, προς Εφεσίους δ΄ 1-6).
Ο Θεός έδωσε οδηγίες στον Νώε για να κατασκευάσει την κιβωτό, ώστε να σωθούν τα ζώα από τον κατακλυσμό. Ο Χριστός έστειλε το Άγιο Πνεύμα για να δημιουργήσει την Εκκλησία, ώστε να μπορούν όλοι οι άνθρωποι από την αμαρτία. Μέσα στην κιβωτό του Νώε συνυπήρχαν διαφόρων ειδών ζώα, αρσενικά και θηλυκά. Μέσα στην Εκκλησία του Χριστού δεν (πρέπει να) υπάρχουν διακρίσεις των μελών Της ανάλογα με το φύλο ή την καταγωγή τους.
Η αρχή της Εκκλησίας
Υπάρχουν τρεις φάσεις εμφανίσεως της Εκκλησίας. Η πρώτη είναι η δημιουργία των αγγέλων και των ανθρώπων, η δεύτερη είναι η ζωή του Αδάμ στον παράδεισο και η περίοδος της Π.Δ. και η τρίτη φάση της Εκκλησίας είναι η ενανθρώπηση του Χριστού.
Με τη δημιουργία τω αγγέλων και των ανθρώπων έχουμε την εμφάνιση της πρώτης Εκκλησίας. Άγγελοι και άνθρωποι ανήκουμε στην ίδια Ποίμνη.
Η πρώτη Εκκλησία ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία του ανθρώπου. Ο Αδάμ και η Εύα ζούσαν στον Παράδεισο αγγελική ζωή και ήταν σε συνεχή επικοινωνία με το Θεό. Με την πτώση του Αδάμ έγινε διάσπαση της κοινωνίας του ανθρώπου με το Θεό, του ανθρώπου με τον εαυτό του και του ανθρώπου με όλη τη δημιουργία.
Παρά την πτώση όμως αυτή δεν αφανίζεται τελείως η Εκκλησία. Η Εκκλησία υφίσταται και στην περίοδο της Π.Δ. Ο άνθρωπος αγωνίζεται να αποκαταστήσει την κοινωνία με το Θεό και το επιχειρεί με τις διάφορες μορφές θρησκείας, αφού έχασε την αληθινή μνήμη και πραγματική γνώση του Θεού. Στην Π.Δ. υπήρχαν δίκαιοι άνθρωποι, όπως οι Κριτές, οι Προφήτες και οι άγιοι, οι οποίοι αξιώθηκαν θείας αποκαλύψεως (Αβραάμ, Μωϋσής κ.α.). Κι επειδή η όραση του Θεού, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας, ταυτίζεται με τη θέωση και την κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό, γι’ αυτό λέμε ότι στην Π.Δ. διατηρείται το μικρό λήμμα, υπάρχει η Εκκλησία.
Αυτό βεβαιώνεται και από τη μυστηριακή τάξη της Εκκλησίας. Όλα τα μυστήρια της Χριστιανικής Εκκλησίας έχουν αναφορά στις τελετές της Π.Δ., π.χ. στο μυστήριο του γάμου παρακαλούμε το Θεό να ευλογήσει το ανδρόγυνο, όπως ευλόγησε τον Αβραάμ και τη Σάρα, τον Ιακώβ και τη Ρεβέκκα κ.λ.π.
Με τη δημιουργία τω αγγέλων και των ανθρώπων έχουμε την εμφάνιση της πρώτης Εκκλησίας. Άγγελοι και άνθρωποι ανήκουμε στην ίδια Ποίμνη.
Η πρώτη Εκκλησία ολοκληρώθηκε με τη δημιουργία του ανθρώπου. Ο Αδάμ και η Εύα ζούσαν στον Παράδεισο αγγελική ζωή και ήταν σε συνεχή επικοινωνία με το Θεό. Με την πτώση του Αδάμ έγινε διάσπαση της κοινωνίας του ανθρώπου με το Θεό, του ανθρώπου με τον εαυτό του και του ανθρώπου με όλη τη δημιουργία.
Παρά την πτώση όμως αυτή δεν αφανίζεται τελείως η Εκκλησία. Η Εκκλησία υφίσταται και στην περίοδο της Π.Δ. Ο άνθρωπος αγωνίζεται να αποκαταστήσει την κοινωνία με το Θεό και το επιχειρεί με τις διάφορες μορφές θρησκείας, αφού έχασε την αληθινή μνήμη και πραγματική γνώση του Θεού. Στην Π.Δ. υπήρχαν δίκαιοι άνθρωποι, όπως οι Κριτές, οι Προφήτες και οι άγιοι, οι οποίοι αξιώθηκαν θείας αποκαλύψεως (Αβραάμ, Μωϋσής κ.α.). Κι επειδή η όραση του Θεού, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας, ταυτίζεται με τη θέωση και την κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό, γι’ αυτό λέμε ότι στην Π.Δ. διατηρείται το μικρό λήμμα, υπάρχει η Εκκλησία.
Αυτό βεβαιώνεται και από τη μυστηριακή τάξη της Εκκλησίας. Όλα τα μυστήρια της Χριστιανικής Εκκλησίας έχουν αναφορά στις τελετές της Π.Δ., π.χ. στο μυστήριο του γάμου παρακαλούμε το Θεό να ευλογήσει το ανδρόγυνο, όπως ευλόγησε τον Αβραάμ και τη Σάρα, τον Ιακώβ και τη Ρεβέκκα κ.λ.π.
Η Εκκλησία στην Καινή Διαθήκη
Με την ενανθρώπηση του Χριστού έχουμε τη φανέρωση της Εκκλησίας. Η Εκκλησία γίνεται Σώμα Χριστού και αποκτά την Κεφαλή της, που είναι ο ίδιος ο Χριστός. Παράλληλα θεώθηκε η ανθρώπινη φύση την οποία προσέλαβε ο Χριστός. Έτσι οι Χριστιανοί, τα μέλη της Εκκλησίας, είναι πλέον μέλη του Σώματος του Χριστού. Η ανθρώπινη φύση ενώθηκε με τη θεία φύση. Γι’ αυτό δε χωρίζουν ποτέ και παραμένουν αιώνια ενωμένες.
Έτσι η Εκκλησία θα υπάρχει και μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τέλεια φανέρωση της Εκκλησίας. Βέβαια τα έσχατα στην Εκκλησία δεν είναι απομονωμένα από τα αρχικά και τα ενδιάμεσα. Οι άγιοι από τώρα γεύονται τα έσχατα και απολαμβάνουν τη δόξα του Θεού.
Με την ενανθρώπηση του Χριστού έχουμε τη φανέρωση της Εκκλησίας. Η Εκκλησία γίνεται Σώμα Χριστού και αποκτά την Κεφαλή της, που είναι ο ίδιος ο Χριστός. Παράλληλα θεώθηκε η ανθρώπινη φύση την οποία προσέλαβε ο Χριστός. Έτσι οι Χριστιανοί, τα μέλη της Εκκλησίας, είναι πλέον μέλη του Σώματος του Χριστού. Η ανθρώπινη φύση ενώθηκε με τη θεία φύση. Γι’ αυτό δε χωρίζουν ποτέ και παραμένουν αιώνια ενωμένες.
Έτσι η Εκκλησία θα υπάρχει και μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τέλεια φανέρωση της Εκκλησίας. Βέβαια τα έσχατα στην Εκκλησία δεν είναι απομονωμένα από τα αρχικά και τα ενδιάμεσα. Οι άγιοι από τώρα γεύονται τα έσχατα και απολαμβάνουν τη δόξα του Θεού.
Η αιωνιότητα της ΕκκλησίαςΗ Βασιλεία του Θεού δεν είναι κάτι στατικό. Θα υπάρχει διαρκής τελείωση της μέθεξης της δόξας του Θεού. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί αν η μέλλουσα ζωή είναι μια στάσιμη κατάσταση, τότε δεν θα έχει πληρότητα.
Ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς κάνει λόγο για τη διαρκή εξέλιξη στη θέωση και τελείωση του ανθρώπου αλλά και των αγγέλων.
Όμως, για τους ανθρώπους που δεν μετείχαν στην καθαρτική Χάρη του Θεού, δηλ. δεν εισήλθαν στο στάδιο της μετάνοιας, δεν θα ισχύει αυτή η αγαθή εξέλιξη.
Μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα έχουμε τελειότερη φανέρωση της δόξας του Θεού. Σύμφωνα με τους Πατέρες τώρα γευόμαστε των αγαθών της Βασιλείας του Θεού «εν αρραβώνι».
Η Εκκλησία δεν είναι ανθρώπινη οργάνωση, αλλά Θεανθρώπινος οργανισμός. Δεν είναι ένα ανθρώπινο σωματείο, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Η αρχή της Εκκλησίας είναι Αυτός ο Ίδιος Ο Θεός. Δεν είναι εφεύρεση ανθρώπων, δεν είναι καρπός και αποτέλεσμα της κοινωνικής ανάγκης των ανθρώπων, αλλά είναι ο μοναδικός χώρος της σωτηρίας του ανθρώπου. Δημιουργείται, δηλ., η εντύπωση ότι την Εκκλησία την έκαναν οι άνθρωποι για να μπορούν να επιβιώνουν μέσα στις τόσες δύσκολες και τραγικές κοινωνικές συνθήκες ζωής.
Ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς κάνει λόγο για τη διαρκή εξέλιξη στη θέωση και τελείωση του ανθρώπου αλλά και των αγγέλων.
Όμως, για τους ανθρώπους που δεν μετείχαν στην καθαρτική Χάρη του Θεού, δηλ. δεν εισήλθαν στο στάδιο της μετάνοιας, δεν θα ισχύει αυτή η αγαθή εξέλιξη.
Μετά τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα έχουμε τελειότερη φανέρωση της δόξας του Θεού. Σύμφωνα με τους Πατέρες τώρα γευόμαστε των αγαθών της Βασιλείας του Θεού «εν αρραβώνι».
Η Εκκλησία δεν είναι ανθρώπινη οργάνωση, αλλά Θεανθρώπινος οργανισμός. Δεν είναι ένα ανθρώπινο σωματείο, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Η αρχή της Εκκλησίας είναι Αυτός ο Ίδιος Ο Θεός. Δεν είναι εφεύρεση ανθρώπων, δεν είναι καρπός και αποτέλεσμα της κοινωνικής ανάγκης των ανθρώπων, αλλά είναι ο μοναδικός χώρος της σωτηρίας του ανθρώπου. Δημιουργείται, δηλ., η εντύπωση ότι την Εκκλησία την έκαναν οι άνθρωποι για να μπορούν να επιβιώνουν μέσα στις τόσες δύσκολες και τραγικές κοινωνικές συνθήκες ζωής.
Σάββατο 5 Φεβρουαρίου 2011
"Σερ Στήβεν Ράνσιμαν: Χρειαζόμαστε την πνευματική μετριοφροσύνη", 6/11/2000
Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από το σερ Στήβεν Ράνσιμαν, στο Ελσισιλντς της Σκωτίας, στον πατρογονικό πύργο του, τον Οκτώβρη του 1994, για λογαριασμό της ΕΤ3, στις δημοσιογράφους Χρύσα Αράπογλου και Λαμπρινή Χ. Θωμά. Για τεχνικούς λόγους, δεν «βγήκε» ποτέ στον αέρα. Και οι δύο δημοσιογράφοι θεωρούν την συνέντευξη αυτή από τις πιο σημαντικές της καριέρας τους, μια και ανήκει στο είδος των «συζητήσεων» που σε διαμορφώνουν και δεν ξεχνάς ποτέ. Θεωρούν ότι πρέπει να δει το φως της δημοσιότητας, έστω και με μια τόσο θλιβερή αφορμή, όπως ο θάνατος του μεγάλου φιλέλληνα. Ο Flash.gr δημοσιεύει, για πρώτη φορά, αδημοσίευτα αποσπάσματα από την συνέντευξη αυτή.
Δημοσιογράφος: Πώς νοιώθει ένας άνθρωπος που ασχολείται τόσα χρόνια με το Βυζάντιο; Κουραστήκατε;
Δύσκολο να απαντήσω. Το ενδιαφέρον μου ποτέ δεν εξανεμίστηκε. Οταν άρχισα να μελετώ το Βυζάντιο, υπήρχαν πολλοί λίγοι άνθρωποι σ' αυτήν τη χώρα (σ.σ. τη Μεγάλη Βρετανία) που ενδιαφέρονταν, έστω και ελάχιστα για το Βυζάντιο. Μ' αρέσει να πιστεύω πως «δημιούργησα» ενδιαφέρον για το Βυζάντιο. Αυτό που με ικανοποιεί, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ότι πλέον υπάρχουν αρκετοί, πολλοί καλοί εκπρόσωποι (σ.σ. της σπουδής του Βυζαντίου) στη Βρετανία. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πατρικά απέναντί τους. Είμαι ευτυχής, λοιπόν, που επέλεξα το Βυζάντιο ως το κύριο ιστορικό μου ενδιαφέρον.
Κι ήταν ελκυστικό για σας όλα αυτά τα χρόνια;
Πιστεύω πως κάθε γεγονός της ιστορίας, αν αρχίσεις να το μελετάς σε βάθος, μπορεί να γίνει συναρπαστικό. Το δε Βυζάντιο το βρίσκω εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί ήταν ένας αυθύπαρκτος πολιτισμός. Για να μελετήσεις το Βυζάντιο, πρέπει να μελετήσεις την τέχνη, να μελετήσεις τη θρησκεία, να μελετήσεις έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, που είναι πολύ διαφορετικός από το σημερινό.
Καλύτερος ή χειρότερος;
Κοιτάξτε... Δεν είμαι σίγουρος αν θα μου άρεσε να ζήσω στους βυζαντινούς χρόνους. Δε θα μου άρεσε, λόγου χάριν, να αφήσω γένια. Ωστόσο, στο Βυζάντιο είχαν έναν τρόπο ζωής που ήταν καλύτερα δομημένος. Αλλωστε, όταν έχεις έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή σου «μορφοποιείται» κι είναι πολύ πιο ικανοποιητική από τη σημερινή, όπου κανείς δεν πιστεύει σε τίποτε αρκετά.
Αρα ήταν μία θρησκευτική Πολιτεία;
Ηταν ένας πολιτισμός, στον οποίο η θρησκεία αποτελούσε μέρος της ζωής.
Και στους έντεκα αυτούς αιώνες;
Νομίζω ότι ο κόσμος μιλά για το Βυζάντιο λες κι παρέμεινε το ίδιο, ένας πολιτισμός αμετάβλητος κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων. Είχε αλλάξει πολύ από την αρχή ως το τέλος του, αν και κάποια συγκεκριμένα βασικά στοιχεία κράτησαν σε όλη τη διάρκειά του -όπως το θρησκευτικό αίσθημα. Μπορεί να διαφωνούσαν για θρησκευτικά ζητήματα αλλά πίστευαν όλοι, κι αυτό το αίσθημα είναι μόνιμο. Ο σεβασμός, η εκτίμηση στις τέχνες, ως εκείνες που ευχαριστούν το Θεό, κι αυτά διατηρήθηκαν. Κι έτσι, παρ' ότι οι μόδες άλλαζαν, η οικονομική κατάσταση άλλαζε, οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν, υπήρχε μια ακεραιότητα, πολύ ενδιαφέρουσα μέσα στο σύνολο.
Μιλάμε για θρησκεία κι ηθική. Το Βυζάντιο πολλοί το θεωρούν μία περίοδο πολέμων, δολοφονιών, δολοπλοκιών, «βυζαντινισμών» που ουδεμία σχέση είχε με την ηθική.
Γίνονταν και τότε πολλοί φόνοι, αλλά δεν υπάρχει περίοδος της ιστορία που αυτοί να λείπουν. Κάποτε έδινα μια διάλεξη στις Η.Π.Α., και στο ακροατήριό μου ήταν κι η κόρη του προέδρου Τζόνσον, που μελετούσε το Βυζάντιο. Ηρθε στη διάλεξη με δύο σωματοφύλακες, δύο σκληρούς κυρίους που την πρόσεχαν. Μου εξήγησε ότι αγαπούν τη βυζαντινή ιστορία, γιατί είναι γεμάτη φόνους, και φαντάζει σαν σχολικό μάθημα (homework). Είχα το τακτ να μη της πω ότι, ως τότε, το ποσοστό των αμερικανών προέδρων που είχαν δολοφονηθεί ήταν πολύ μεγαλύτερο -σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης των Η.Π.Α.- από το ποσοστό των δολοφονημένων βυζαντινών αυτοκρατόρων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούν.
Ανοίξτε τα μάτια σας!
Γράφετε στο Βυζαντινό πολιτισμό ότι δεν υπήρχε θανατική ποινή στο Βυζάντιο. Οντως, δεν σκότωναν. Και η μεγάλη διαφορά φαίνεται στους πρώτους χρόνους. Οταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, μία από τις βασικότερες αλλαγές ήταν να σταματήσουν οι μονομαχίες, να μη πετούν πια ανθρώπους στα λιοντάρια, κι όλα τα σχετικά. Η αυτοκρατορία έγινε πολύ πιο ανθρωπιστική. Και πάντα, απέφευγαν όσο μπορούσαν τη θανατική ποινή. Κατά καιρούς, κάποιοι αυτοκράτορες κατέφευγαν σε αυτή, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούσαν ως εσχάτη τιμωρία, μια μέθοδο που σήμερα μας φαίνεται αποτρόπαια: τον ακρωτηριασμό κάποιας μορφής. Αλλά μου φαίνεται, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να τους κόψουν π.χ. ένα χέρι, παρά να τους θανατώσουν.
Υπάρχει εδώ και καιρό ένας διάλογος ανοικτός στην Ελλάδα. Υπάρχουν σύγχρονοι Ελληνες διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα, ότι δε δημιούργησε τίποτε, ότι είχε σχολιαστές των γραφών κι όχι διανοούμενους. Με μια φράση «δεν ήταν και τίποτε αξιομνημόνευτο».
Νομίζω ότι αυτοί οι Ελληνες είναι πολύ άδικοι με τους βυζαντινούς τους προγόνους. Δεν ήταν μια κοινωνία χωρίς διανοούμενους -αρκεί να δεις τη δουλειά και την πρόοδο της βυζαντινής ιατρικής. Μπορεί να μη συμπαθεί κάποιος τη θρησκεία, αλλά μερικοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς όπως οι Καπαδόκες πατέρες, και πολλοί ακόμη, ως το Γρηγόριο τον Παλαμά, ήταν άνθρωποι μοναδικής πνευματικότητας... Υπήρχε έντονη διανόηση και πνευματική ζωή στο Βυζάντιο. Κυρίως δε, στο τέλος των βυζαντινών χρόνων, π.χ. στην Παλαιοντολόγεια περίοδο. Είναι αρκετά περίεργο πως, την ώρα που η αυτοκρατορία συρρικνώνονταν η διανόηση ήταν πιο ανθηρή από ποτέ.
Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είχε τέχνη.
Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοί σας λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.
Αρα, όσοι χαρακτηρίζουν «απλή μίμηση κι αντιγραφή» τη βυζαντινή τέχνη, μάλλον σφάλουν.
Αν κάνεις κάτι άριστα, μπορείς να το επαναλάβεις άριστα. Αλλά υπήρχαν πάντα διαφορές. Βλέποντας μια εικόνα, μπορούμε τη χρονολογήσουμε -αν ήταν όλες ίδιες αυτό δε θα συνέβαινε. Υπάρχουν συγκεκριμένες παραδόσεις που διατηρούνταν, αλλά η τέχνη αυτή παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από αιώνα σε αιώνα. «Κόλλησε» και παρέμεινε η ίδια μετά την πτώση της Τουρκοκρατίας, διότι έλειπαν από τη χώρα σας οι φωτισμένοι χορηγοί.* Η τέχνη των Παλαιολόγων είναι πολύ διαφορετική από την Ιουστινιάνεια. Φυσικά, είχε και αναλογίες, αλλά δεν ήταν μιμητική. Τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι που κατατρέχουν το Βυζάντιο ποτέ δεν το μελέτησαν, ξεκίνησαν με προκαταλήψεις εναντίον του. Δε γνωρίζουν τι κατόρθωσε, τι επετεύχθη.
Δημοσιογράφος: Πώς νοιώθει ένας άνθρωπος που ασχολείται τόσα χρόνια με το Βυζάντιο; Κουραστήκατε;
Δύσκολο να απαντήσω. Το ενδιαφέρον μου ποτέ δεν εξανεμίστηκε. Οταν άρχισα να μελετώ το Βυζάντιο, υπήρχαν πολλοί λίγοι άνθρωποι σ' αυτήν τη χώρα (σ.σ. τη Μεγάλη Βρετανία) που ενδιαφέρονταν, έστω και ελάχιστα για το Βυζάντιο. Μ' αρέσει να πιστεύω πως «δημιούργησα» ενδιαφέρον για το Βυζάντιο. Αυτό που με ικανοποιεί, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ότι πλέον υπάρχουν αρκετοί, πολλοί καλοί εκπρόσωποι (σ.σ. της σπουδής του Βυζαντίου) στη Βρετανία. Μπορώ να πω ότι αισθάνομαι πατρικά απέναντί τους. Είμαι ευτυχής, λοιπόν, που επέλεξα το Βυζάντιο ως το κύριο ιστορικό μου ενδιαφέρον.
Κι ήταν ελκυστικό για σας όλα αυτά τα χρόνια;
Πιστεύω πως κάθε γεγονός της ιστορίας, αν αρχίσεις να το μελετάς σε βάθος, μπορεί να γίνει συναρπαστικό. Το δε Βυζάντιο το βρίσκω εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί ήταν ένας αυθύπαρκτος πολιτισμός. Για να μελετήσεις το Βυζάντιο, πρέπει να μελετήσεις την τέχνη, να μελετήσεις τη θρησκεία, να μελετήσεις έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, που είναι πολύ διαφορετικός από το σημερινό.
Καλύτερος ή χειρότερος;
Κοιτάξτε... Δεν είμαι σίγουρος αν θα μου άρεσε να ζήσω στους βυζαντινούς χρόνους. Δε θα μου άρεσε, λόγου χάριν, να αφήσω γένια. Ωστόσο, στο Βυζάντιο είχαν έναν τρόπο ζωής που ήταν καλύτερα δομημένος. Αλλωστε, όταν έχεις έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, η ζωή σου «μορφοποιείται» κι είναι πολύ πιο ικανοποιητική από τη σημερινή, όπου κανείς δεν πιστεύει σε τίποτε αρκετά.
Αρα ήταν μία θρησκευτική Πολιτεία;
Ηταν ένας πολιτισμός, στον οποίο η θρησκεία αποτελούσε μέρος της ζωής.
Και στους έντεκα αυτούς αιώνες;
Νομίζω ότι ο κόσμος μιλά για το Βυζάντιο λες κι παρέμεινε το ίδιο, ένας πολιτισμός αμετάβλητος κατά την διάρκεια όλων αυτών των αιώνων. Είχε αλλάξει πολύ από την αρχή ως το τέλος του, αν και κάποια συγκεκριμένα βασικά στοιχεία κράτησαν σε όλη τη διάρκειά του -όπως το θρησκευτικό αίσθημα. Μπορεί να διαφωνούσαν για θρησκευτικά ζητήματα αλλά πίστευαν όλοι, κι αυτό το αίσθημα είναι μόνιμο. Ο σεβασμός, η εκτίμηση στις τέχνες, ως εκείνες που ευχαριστούν το Θεό, κι αυτά διατηρήθηκαν. Κι έτσι, παρ' ότι οι μόδες άλλαζαν, η οικονομική κατάσταση άλλαζε, οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν, υπήρχε μια ακεραιότητα, πολύ ενδιαφέρουσα μέσα στο σύνολο.
Μιλάμε για θρησκεία κι ηθική. Το Βυζάντιο πολλοί το θεωρούν μία περίοδο πολέμων, δολοφονιών, δολοπλοκιών, «βυζαντινισμών» που ουδεμία σχέση είχε με την ηθική.
Γίνονταν και τότε πολλοί φόνοι, αλλά δεν υπάρχει περίοδος της ιστορία που αυτοί να λείπουν. Κάποτε έδινα μια διάλεξη στις Η.Π.Α., και στο ακροατήριό μου ήταν κι η κόρη του προέδρου Τζόνσον, που μελετούσε το Βυζάντιο. Ηρθε στη διάλεξη με δύο σωματοφύλακες, δύο σκληρούς κυρίους που την πρόσεχαν. Μου εξήγησε ότι αγαπούν τη βυζαντινή ιστορία, γιατί είναι γεμάτη φόνους, και φαντάζει σαν σχολικό μάθημα (homework). Είχα το τακτ να μη της πω ότι, ως τότε, το ποσοστό των αμερικανών προέδρων που είχαν δολοφονηθεί ήταν πολύ μεγαλύτερο -σε σχέση με τα χρόνια ύπαρξης των Η.Π.Α.- από το ποσοστό των δολοφονημένων βυζαντινών αυτοκρατόρων στη διάρκεια της αυτοκρατορίας. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να δολοφονούν.
Ανοίξτε τα μάτια σας!
Γράφετε στο Βυζαντινό πολιτισμό ότι δεν υπήρχε θανατική ποινή στο Βυζάντιο. Οντως, δεν σκότωναν. Και η μεγάλη διαφορά φαίνεται στους πρώτους χρόνους. Οταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε χριστιανική, μία από τις βασικότερες αλλαγές ήταν να σταματήσουν οι μονομαχίες, να μη πετούν πια ανθρώπους στα λιοντάρια, κι όλα τα σχετικά. Η αυτοκρατορία έγινε πολύ πιο ανθρωπιστική. Και πάντα, απέφευγαν όσο μπορούσαν τη θανατική ποινή. Κατά καιρούς, κάποιοι αυτοκράτορες κατέφευγαν σε αυτή, αλλά οι περισσότεροι χρησιμοποιούσαν ως εσχάτη τιμωρία, μια μέθοδο που σήμερα μας φαίνεται αποτρόπαια: τον ακρωτηριασμό κάποιας μορφής. Αλλά μου φαίνεται, ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να τους κόψουν π.χ. ένα χέρι, παρά να τους θανατώσουν.
Υπάρχει εδώ και καιρό ένας διάλογος ανοικτός στην Ελλάδα. Υπάρχουν σύγχρονοι Ελληνες διανοούμενοι που υποστηρίζουν ότι το Βυζάντιο δεν αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα, ότι δε δημιούργησε τίποτε, ότι είχε σχολιαστές των γραφών κι όχι διανοούμενους. Με μια φράση «δεν ήταν και τίποτε αξιομνημόνευτο».
Νομίζω ότι αυτοί οι Ελληνες είναι πολύ άδικοι με τους βυζαντινούς τους προγόνους. Δεν ήταν μια κοινωνία χωρίς διανοούμενους -αρκεί να δεις τη δουλειά και την πρόοδο της βυζαντινής ιατρικής. Μπορεί να μη συμπαθεί κάποιος τη θρησκεία, αλλά μερικοί από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς όπως οι Καπαδόκες πατέρες, και πολλοί ακόμη, ως το Γρηγόριο τον Παλαμά, ήταν άνθρωποι μοναδικής πνευματικότητας... Υπήρχε έντονη διανόηση και πνευματική ζωή στο Βυζάντιο. Κυρίως δε, στο τέλος των βυζαντινών χρόνων, π.χ. στην Παλαιοντολόγεια περίοδο. Είναι αρκετά περίεργο πως, την ώρα που η αυτοκρατορία συρρικνώνονταν η διανόηση ήταν πιο ανθηρή από ποτέ.
Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν είχε τέχνη.
Τότε αυτοί δεν πρέπει να ξέρουν τίποτε από τέχνη. Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τις μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δε θα μπορούσε να χτίσει την Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση. Κάποιοι, ξέρετε, υποστηρίζουν, ότι η βυζαντινή τέχνη είναι στατική. Δεν ήταν καθόλου στατική, αλλά ήταν μια σχολή τέχνης από τις σημαντικότερες στον κόσμο, που όσο περνά ο καιρός εκτιμάται όλο και περισσότερο, κι όσοι έλληνες διανοούμενοί σας λένε ότι το Βυζάντιο δε δημιούργησε τίποτε, είναι τυφλοί.
Αρα, όσοι χαρακτηρίζουν «απλή μίμηση κι αντιγραφή» τη βυζαντινή τέχνη, μάλλον σφάλουν.
Αν κάνεις κάτι άριστα, μπορείς να το επαναλάβεις άριστα. Αλλά υπήρχαν πάντα διαφορές. Βλέποντας μια εικόνα, μπορούμε τη χρονολογήσουμε -αν ήταν όλες ίδιες αυτό δε θα συνέβαινε. Υπάρχουν συγκεκριμένες παραδόσεις που διατηρούνταν, αλλά η τέχνη αυτή παρουσιάζει μεγάλες διαφορές από αιώνα σε αιώνα. «Κόλλησε» και παρέμεινε η ίδια μετά την πτώση της Τουρκοκρατίας, διότι έλειπαν από τη χώρα σας οι φωτισμένοι χορηγοί.* Η τέχνη των Παλαιολόγων είναι πολύ διαφορετική από την Ιουστινιάνεια. Φυσικά, είχε και αναλογίες, αλλά δεν ήταν μιμητική. Τα πράγματα είναι απλά: οι άνθρωποι που κατατρέχουν το Βυζάντιο ποτέ δεν το μελέτησαν, ξεκίνησαν με προκαταλήψεις εναντίον του. Δε γνωρίζουν τι κατόρθωσε, τι επετεύχθη.
Ελλάδα, Βυζάντιο, σύγχρονη Δημοκρατία
Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι το βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό και δεν αποτέλεσε κανενός είδους συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Δεν είχε δημοκρατία, ή έστω δημοκρατικούς θεσμούς.
Δε νομίζω ότι οι σύγχρονοι έλληνες είναι περισσότερο έλληνες από τους βυζαντινούς. Μέσα στο χρόνο, μες στους αιώνες, οι φυλές δε μένουν καθαρές, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά των πολιτισμών που παραμένουν εθνικά. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα -που άλλαξε λίγο, αλλά οι γλώσσες αλλάζουν- ενδιαφέρονταν για τη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική ζωή πάρα πολύ, ήταν μεν υπήκοοι ενός αυτοκράτορα, αλλά αυτός ο αυτοκράτορας έπρεπε να φέρεται σωστά, γιατί γίνονταν εύκολα λαϊκές εξεγέρσεις. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πουν για το Βυζάντιο είναι πως ήταν, μάλλον, ένα γραφειοκρατικό κράτος. Ομως είχε μια πολύ μορφωμένη γραφειοκρατία, πολύ πιο μορφωμένη από τους γραφειοκράτες του σημερινού κόσμου. Και, τι εννοείτε με τη λέξη «δημοκρατία»; Ηταν όλη η αρχαία Ελλάδα δημοκρατική; Οχι. Θα έλεγα στους Ελληνες που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, να διαβάσουν την ίδια τους την ιστορία, ειδικότερα της κλασσικής Ελλάδας. Εκεί, θα βρουν πολλά να κατακρίνουν... Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία». Στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα, δημοκρατία σημαίνει να σε κυβερνούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφημερίδες, η τηλεόραση. Διότι, είναι θεμιτό να έχουμε αυτό που ονομάζεται «λαϊκή ψήφος» αλλά, από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρίνουν μόνοι τους -κι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο που δε σκέφτονται- τότε μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια όσων κατέχουν τα ΜΜΕ, οι οποίοι, με τη δύναμη που έχουν, θα έπρεπε να επιλέξουν το δύσκολο δρόμο και να μορφώσουν όλο τον κόσμο. Πολλοί εξ αυτών, όχι όλοι ευτυχώς, είναι ανεύθυνοι. Δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνον εάν έχουμε ένα υψηλής μόρφωσης κοινό. Σε μία πόλη σαν την αρχαία Αθήνα υπήρχε δημοκρατία -χωρίς να σκεφτόμαστε πως περνούσαν οι σκλάβοι ή οι γυναίκες-, διότι οι άνδρες είχαν όλοι πολύ καλή μόρφωση. Συνήθως δεν εξέλεγαν τους κυβερνήτες τους, τραβούσαν κλήρο, σα να το άφηναν στα χέρια του Θεού -καμία σχέση με τη βουλή των κοινοτήτων.
Υπήρχε κοινωνικό κράτος στο Βυζάντιο;
Η Εκκλησία έκανε πολλά για τους ανθρώπους. Το Βυζάντιο είχε πλήρη κοινωνική αίσθηση. Τα νοσοκομεία ήταν πολύ καλά, όπως και τα γηροκομεία, τα οποία ανήκαν κυρίως στην Εκκλησία, αλλά όχι μόνο σε αυτήν -υπήρχαν και κρατικά. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους του κράτους ήταν ο Ορφανοτρόφος. Σίγουρα η Εκκλησία έπαιξε βασικό κοινωνικό ρόλο. Δεν ήταν απλά ένα καθεστώς ερημιτών που κάθονταν στο Αγιον Ορος -ήταν κι αυτό, αλλά υπήρχε ένα σύστημα από μοναστήρια στις πόλεις. Τα μοναστήρια φρόντιζαν τους Οίκους για τους γέροντες, των οποίων οι μοναχοί μόρφωναν τη νεολαία -κυρίως τα αγόρια γιατί τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι- και τα περισσότερα παρείχαν πολύ καλή μόρφωση. Τα κορίτσια του Βυζαντίου είχαν πολλές φορές καλύτερη παιδεία διότι «απολάμβαναν» περισσότερη ιδιωτική, προσοχή. Νομίζω ότι η βαθμολογία που θα δίναμε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, στο Βυζάντιο είναι ιδιαίτερα υψηλή.
Και η παιδεία τους, κατά το Μέγα Βασίλειο, όφειλε να στηρίζεται στον Ομηρο, τον «διδάσκαλο των αρετών».
Ηταν γνώστες της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Είναι αξιομνημόνευτο, ωστόσο, ότι δεν έδιναν μεγάλη σημασία στους Αττικούς Τραγωδούς, αλλά στους λοιπούς ποιητές. Υπάρχει η διάσημη ιστορία μιας ελκυστικής κυρίας, φίλης ενός αυτοκράτορα, που μας διηγείται η Αννα Κομνηνή. Την ώρα που η κυρία περνούσε, κάποιος της φώναξε έναν ομηρικό στίχο, που μιλούσε για την Ελένη στην Τροία, κι εκείνη κατάλαβε το υπονοούμενο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να της εξηγήσει κάποιος, ποιανού ήταν οι στίχοι. Ολα ανεξαιρέτως τα αγόρια και τα κορίτσια ήξεραν τον Ομηρο. Η Αννα Κομνηνή δεν εξηγεί ποτέ τα σημεία στα οποία αναφέρεται στον Ομηρο, όλοι οι αναγνώστες της τα γνώριζαν.
Αμόρφωτοι, δεν υπήρχαν στο Βυζάντιο;
Αλλα ήταν τα προβλήματα της βυζαντινής γραμματείας. Ηταν τόσο καλοί γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ώστε επηρεάστηκαν στη διαμόρφωση της γλώσσας. Πολλοί ιστορικοί ήθελαν να γράψουν σαν τον Θουκυδίδη, δεν ήθελαν να γράψουν στη γλώσσα που τους ήταν πιο φυσική αλλά στην αρχαία. Η μεγάλη τραγωδία των βυζαντινών γραμμάτων ήταν η εξάρτησή της από την κλασσική γραμματεία. Οχι γιατί δεν γνώριζαν αρκετά, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ περισσότερα από όσα ήταν απαραίτητα, για το δικό τους «δημιουργικό» καλό.
Θα θέλατε να ζείτε στο Βυζάντιο;
Δεν ξέρω αν προσωπικά θα ταίριαζα στην εποχή του Βυζαντίου. Αν ζούσα τότε, σκέφτομαι ότι θα αναπαυόμουν σε κάποιο μοναστήρι, ζώντας, όπως πολλοί μοναχοί ζούσαν, μια ζωή διανοούμενου, χωμένος στις θαυμάσιες βιβλιοθήκες που διέθεταν. Δε νομίζω πως θα ήθελα μια ζωή στη βυζαντινή πολιτική, αλλά, είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια περίοδο στην παγκόσμια ιστορία στην οποία θα ήθελες να ζήσεις... Ολα εξαρτώνται από το πολίτευμα, την κοινωνία, την τάξη στην οποία γεννιέσαι. Θα ήθελα να ζω στη Βρετανία του 18ου αιώνα αν είχα γεννηθεί αριστοκράτης, αλλιώς δε θα μου άρεσε καθόλου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας.
Εδώ είναι Βαλκάνια...
Η κατάσταση στη Βαλκανική σας ανησυχεί;
Με ενδιαφέρουν πολύ τα Βαλκάνια, είναι ένα μέρος του κόσμου που με «συντροφεύει» πολλά χρόνια, κι έτσι, φυσικά, και ενδιαφέρομαι και θλίβομαι. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Ενα από τα πράγματα που με ενοχλεί ελαφρώς στα γηρατειά μου, είναι ότι, θα ήθελα να γνωρίσω τι θα συμβεί σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου -και κυρίως στα Βαλκάνια- σε μερικά χρόνια. Η Ελλάδα θα προχωρήσει, και από τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες μάλλον και η Βουλγαρία. Αλλά για τη Ρουμανία και την Γιουγκοσλαβία... νοιώθω απελπισμένος όταν σκέφτομαι το μέλλον τους...
Μήπως τα Βαλκάνια πληρώνουν την ιστορία τους, σήμερα;
Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Είναι μεγάλο πρόβλημα να έχεις μεγάλη ιστορία. Διότι, έχεις πολύ περισσότερες μνήμες από ότι μπορείς να σηκώσεις. Είναι μια τραγωδία στην περιοχή αυτές οι μνήμες, διότι έχεις να νοιαστείς για πάρα πολλά. Δεν κυλούν εύκολα τα πράγματα, λόγω της αρχαίας, με βαθιές ρίζες, μνήμης.
Πρόσφατα άνοιξε ένας παγκόσμιος διάλογος -και στη χώρα σας- για το κατά πόσον ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι θρησκευτικός.
Ανησυχώ για συγκεκριμένες θρησκείες, με ανησυχούν οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν ένα πολύ ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πολιτισμό, αλλά η θρησκεία χρειάζεται. Οι άνθρωποι θα νοιώσουν ευτυχέστεροι, λιγότερο χαμένοι, με τη θρησκεία σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία παγκοσμία θρησκεία, και οι διάφορες θρησκείες ποτέ δε συμπάθησαν ιδιαιτέρως η μία την άλλη. Η φιλανθρωπία δεν καλύπτει και το γείτονα της διπλανής πόρτας, αν αυτός πρεσβεύει άλλη θρησκεία. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η θρησκεία θα είναι η σωτηρία, αλλά δεν γνωρίζω και τίποτε που να μπορεί να είναι η σωτηρία. Με τον πληθυσμό να αυξάνεται, είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα δεδομένα της εκπαίδευσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Απλώς, ποτέ δε θα υπάρξουν αρκετοί δάσκαλοι στον κόσμο, τουλάχιστον μορφωμένοι δάσκαλοι. Φοβάμαι πως είμαι απαισιόδοξος.
Ορθοδοξία, η αγαπημένη
Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία μες σε αυτό τον κύκλο;
Εχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δε μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα. Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.
Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;
Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό της σχέσης των ορθοδόξων με τους αγίους τους -ο σεβασμός της ταπεινότητας. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι ανακατεύτηκαν στην πολιτική ή άσκησαν πολιτική;
Ολοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση. Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες. Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.
Διανόηση, πολιτική και πίστη στα Θεία, λοιπόν, μπορούν να βαδίζουν μαζί;
Αποτελεί παράδειγμα η πόλη σας, η Θεσσαλονίκη. Ηταν πολύ φημισμένη για τους διανοητές της, ειδικά στα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Αλλά είχε και βοήθεια από τους στρατιωτικούς της που, όπως ο Αγιος Δημήτριος, που έρχονταν να τη σώσουν στη σωστή στιγμή. Η πίστη στους Αγίους σου δίνει κουράγιο να υπερασπιστείς την πόλη από τις επιθέσεις, όπως έκανε κι ο Αη-Δημήτρης.
Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;
Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για το νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν, κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν το νόμο. Ετσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με το νόμο. Τον βλέπεις το νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, το νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί. Εχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- το διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε». Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι'αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.
Τι γνώμη έχετε για τους νεοέλληνες;
Υπάρχει ακόμη ζωντανή στο λαό αυτή η γρήγορη κατανόηση των πραγμάτων και των καταστάσεων. Υπάρχει έντονη επίσης, η άλλη ποιότητα των Βυζαντινών: η ζωηρή περιέργεια. Και οι νεοέλληνες έχουν, όπως είχαν κι οι Βυζαντινοί, αντίληψη της σημασίας τους στην ιστορία του πολιτισμού. Ολα αυτά δείχνουν μία ιστορική ενότητα, άλλωστε κανείς λαός δεν διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του απείραχτα. Πολλά εξαρτώνται από τη γλώσσα, που είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησης της παράδοσης. Η γραμματεία του Βυζαντίου πληγώθηκε από τη σχέση της με την αρχαία γραμματεία. Ευτυχώς, οι νεοέλληνες έχουν τη δημοτική που επέτρεψε στην νεοελληνική γραμματεία να προχωρήσει, να εξελιχθεί μ' έναν τρόπο που οι βυζαντινοί δεν κατάφεραν, με εξαίρεση την κρητική λογοτεχνία και το Διγενή. Τα μεγάλα βυζαντινά αριστουργήματα ήταν μάλλον λαϊκά.
Βόλτα στον Κήπο και Ιστορίες Ποίησης**
Πρωτογνώρισα το Σεφέρη όταν ήμουν στην Ελλάδα, αμέσως μετά τον πόλεμο. Οταν ήρθε πρεσβευτής στο Λονδίνο, τον έβλεπα πολύ συχνά. Εκείνη την εποχή, περνούσα πολύ καιρό σε ένα νησί στη Δυτική Ακτή της Σκωτίας, με πολύ μαλακό κλίμα λόγω του Ρεύματος του Κόλπου. Μια αλέα με φοινικιές οδηγούσε στο σπίτι μου. Ηρθε κι έμεινε μαζί με τη γυναίκα του. Ο καιρός ήταν υπέροχος, όπως συμβαίνει συχνά εκεί, και μου είπε «Είναι πιο όμορφα κι από τα ελληνικά νησιά» -κάτι πολύ ευγενικό εκ μέρους του. Είχαμε τακτική αλληλογραφία μέχρι το θάνατό του... Οταν έφυγε από το Λονδίνο για την Αθήνα, μου χάρισε την κάβα του, μια κάβα αποτελούμενη αποκλειστικά από ούζο και ρετσίνα. Ακόμη δεν έχω πιει όλο το ούζο, έχω... Είχε πει ότι 'Οι Κέλτες είναι οι ρωμιοί του Βορρά', ναι, το διασκέδαζε να κάνει τέτοια σχόλια. Αν κι εδώ έχει αρκετό δίκαιο...
Ο Καβάφης είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, και μάλιστα πρωτότυπος... Εκείνον που δε μπορώ να διαβάσω είναι ο Καζαντζάκης, τον γνώριζα προσωπικά, αλλά δεν μπορώ να τον διαβάσω, ποτέ δε μου άρεσε για να είμαι ειλικρινής. Μ' αρέσει ο Ελύτης και πότε-πότε βρίσκω κάτι σημαντικό στο Σικελιανό. Τους νεώτερους δεν τους γνωρίζω, σταμάτησα να παρακολουθώ, κι όπως ξέρετε ανήκω σε μια πολύ παλιά γενιά.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Οι βυζαντινοί αγιογράφοι δε μας είναι γνωστοί, διότι ο δημιουργός του ναού θεωρούνταν ο χορηγός, εκείνος που έδινε τα χρήματα και βεβαίως είχε άποψη επί του συνόλου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις γνωρίζουμε το όνομα ενός αγιογράφου ή αρχιτέκτονα, στους έντεκα αιώνες του Βυζαντίου, αλλά σχεδόν πάντα μας είναι γνωστό το όνομα του χορηγού.
** Ο σερ Στήβεν μας ξενάγησε στον κήπο του σπιτιού του, μετά τη συνέντευξη, μιλώντας ελεύθερα, για τους αγαπημένους Ελληνες φίλους του. Η κουβέντα ήταν σχεδόν ολόκληρη «off the record», εκτός των αποσπασμάτων που δημοσιεύονται εδώ, τα οποία εν γνώσει του ειπώθηκαν «on camera», καθώς μας έδειχνε το αρχαιότερο δέντρο του κήπου του.
πηγή: http://www.e-istoria.com/
Υποστηρίζεται από ορισμένους ότι το βυζάντιο δεν ήταν Ελληνικό και δεν αποτέλεσε κανενός είδους συνέχεια της αρχαίας Ελλάδας. Δεν είχε δημοκρατία, ή έστω δημοκρατικούς θεσμούς.
Δε νομίζω ότι οι σύγχρονοι έλληνες είναι περισσότερο έλληνες από τους βυζαντινούς. Μέσα στο χρόνο, μες στους αιώνες, οι φυλές δε μένουν καθαρές, υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά των πολιτισμών που παραμένουν εθνικά. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα -που άλλαξε λίγο, αλλά οι γλώσσες αλλάζουν- ενδιαφέρονταν για τη φιλοσοφία και τη φιλοσοφική ζωή πάρα πολύ, ήταν μεν υπήκοοι ενός αυτοκράτορα, αλλά αυτός ο αυτοκράτορας έπρεπε να φέρεται σωστά, γιατί γίνονταν εύκολα λαϊκές εξεγέρσεις. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πουν για το Βυζάντιο είναι πως ήταν, μάλλον, ένα γραφειοκρατικό κράτος. Ομως είχε μια πολύ μορφωμένη γραφειοκρατία, πολύ πιο μορφωμένη από τους γραφειοκράτες του σημερινού κόσμου. Και, τι εννοείτε με τη λέξη «δημοκρατία»; Ηταν όλη η αρχαία Ελλάδα δημοκρατική; Οχι. Θα έλεγα στους Ελληνες που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, να διαβάσουν την ίδια τους την ιστορία, ειδικότερα της κλασσικής Ελλάδας. Εκεί, θα βρουν πολλά να κατακρίνουν... Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς σημαίνει «δημοκρατία». Στα περισσότερα μέρη του κόσμου σήμερα, δημοκρατία σημαίνει να σε κυβερνούν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφημερίδες, η τηλεόραση. Διότι, είναι θεμιτό να έχουμε αυτό που ονομάζεται «λαϊκή ψήφος» αλλά, από τη στιγμή που οι άνθρωποι δεν μπορούν να κρίνουν μόνοι τους -κι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο σύγχρονο κόσμο που δε σκέφτονται- τότε μεταφέρουν την εξουσία στα χέρια όσων κατέχουν τα ΜΜΕ, οι οποίοι, με τη δύναμη που έχουν, θα έπρεπε να επιλέξουν το δύσκολο δρόμο και να μορφώσουν όλο τον κόσμο. Πολλοί εξ αυτών, όχι όλοι ευτυχώς, είναι ανεύθυνοι. Δημοκρατία μπορεί να υπάρξει μόνον εάν έχουμε ένα υψηλής μόρφωσης κοινό. Σε μία πόλη σαν την αρχαία Αθήνα υπήρχε δημοκρατία -χωρίς να σκεφτόμαστε πως περνούσαν οι σκλάβοι ή οι γυναίκες-, διότι οι άνδρες είχαν όλοι πολύ καλή μόρφωση. Συνήθως δεν εξέλεγαν τους κυβερνήτες τους, τραβούσαν κλήρο, σα να το άφηναν στα χέρια του Θεού -καμία σχέση με τη βουλή των κοινοτήτων.
Υπήρχε κοινωνικό κράτος στο Βυζάντιο;
Η Εκκλησία έκανε πολλά για τους ανθρώπους. Το Βυζάντιο είχε πλήρη κοινωνική αίσθηση. Τα νοσοκομεία ήταν πολύ καλά, όπως και τα γηροκομεία, τα οποία ανήκαν κυρίως στην Εκκλησία, αλλά όχι μόνο σε αυτήν -υπήρχαν και κρατικά. Ας μη ξεχνάμε ότι ένας από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματούχους του κράτους ήταν ο Ορφανοτρόφος. Σίγουρα η Εκκλησία έπαιξε βασικό κοινωνικό ρόλο. Δεν ήταν απλά ένα καθεστώς ερημιτών που κάθονταν στο Αγιον Ορος -ήταν κι αυτό, αλλά υπήρχε ένα σύστημα από μοναστήρια στις πόλεις. Τα μοναστήρια φρόντιζαν τους Οίκους για τους γέροντες, των οποίων οι μοναχοί μόρφωναν τη νεολαία -κυρίως τα αγόρια γιατί τα κορίτσια μορφώνονταν στο σπίτι- και τα περισσότερα παρείχαν πολύ καλή μόρφωση. Τα κορίτσια του Βυζαντίου είχαν πολλές φορές καλύτερη παιδεία διότι «απολάμβαναν» περισσότερη ιδιωτική, προσοχή. Νομίζω ότι η βαθμολογία που θα δίναμε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας, στο Βυζάντιο είναι ιδιαίτερα υψηλή.
Και η παιδεία τους, κατά το Μέγα Βασίλειο, όφειλε να στηρίζεται στον Ομηρο, τον «διδάσκαλο των αρετών».
Ηταν γνώστες της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας. Είναι αξιομνημόνευτο, ωστόσο, ότι δεν έδιναν μεγάλη σημασία στους Αττικούς Τραγωδούς, αλλά στους λοιπούς ποιητές. Υπάρχει η διάσημη ιστορία μιας ελκυστικής κυρίας, φίλης ενός αυτοκράτορα, που μας διηγείται η Αννα Κομνηνή. Την ώρα που η κυρία περνούσε, κάποιος της φώναξε έναν ομηρικό στίχο, που μιλούσε για την Ελένη στην Τροία, κι εκείνη κατάλαβε το υπονοούμενο. Δεν υπήρχε κανείς λόγος να της εξηγήσει κάποιος, ποιανού ήταν οι στίχοι. Ολα ανεξαιρέτως τα αγόρια και τα κορίτσια ήξεραν τον Ομηρο. Η Αννα Κομνηνή δεν εξηγεί ποτέ τα σημεία στα οποία αναφέρεται στον Ομηρο, όλοι οι αναγνώστες της τα γνώριζαν.
Αμόρφωτοι, δεν υπήρχαν στο Βυζάντιο;
Αλλα ήταν τα προβλήματα της βυζαντινής γραμματείας. Ηταν τόσο καλοί γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας ώστε επηρεάστηκαν στη διαμόρφωση της γλώσσας. Πολλοί ιστορικοί ήθελαν να γράψουν σαν τον Θουκυδίδη, δεν ήθελαν να γράψουν στη γλώσσα που τους ήταν πιο φυσική αλλά στην αρχαία. Η μεγάλη τραγωδία των βυζαντινών γραμμάτων ήταν η εξάρτησή της από την κλασσική γραμματεία. Οχι γιατί δεν γνώριζαν αρκετά, αλλά γιατί γνώριζαν πολύ περισσότερα από όσα ήταν απαραίτητα, για το δικό τους «δημιουργικό» καλό.
Θα θέλατε να ζείτε στο Βυζάντιο;
Δεν ξέρω αν προσωπικά θα ταίριαζα στην εποχή του Βυζαντίου. Αν ζούσα τότε, σκέφτομαι ότι θα αναπαυόμουν σε κάποιο μοναστήρι, ζώντας, όπως πολλοί μοναχοί ζούσαν, μια ζωή διανοούμενου, χωμένος στις θαυμάσιες βιβλιοθήκες που διέθεταν. Δε νομίζω πως θα ήθελα μια ζωή στη βυζαντινή πολιτική, αλλά, είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια περίοδο στην παγκόσμια ιστορία στην οποία θα ήθελες να ζήσεις... Ολα εξαρτώνται από το πολίτευμα, την κοινωνία, την τάξη στην οποία γεννιέσαι. Θα ήθελα να ζω στη Βρετανία του 18ου αιώνα αν είχα γεννηθεί αριστοκράτης, αλλιώς δε θα μου άρεσε καθόλου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί το ερώτημά σας.
Εδώ είναι Βαλκάνια...
Η κατάσταση στη Βαλκανική σας ανησυχεί;
Με ενδιαφέρουν πολύ τα Βαλκάνια, είναι ένα μέρος του κόσμου που με «συντροφεύει» πολλά χρόνια, κι έτσι, φυσικά, και ενδιαφέρομαι και θλίβομαι. Δεν γνωρίζω τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Ενα από τα πράγματα που με ενοχλεί ελαφρώς στα γηρατειά μου, είναι ότι, θα ήθελα να γνωρίσω τι θα συμβεί σε συγκεκριμένα μέρη του κόσμου -και κυρίως στα Βαλκάνια- σε μερικά χρόνια. Η Ελλάδα θα προχωρήσει, και από τις υπόλοιπες Βαλκανικές χώρες μάλλον και η Βουλγαρία. Αλλά για τη Ρουμανία και την Γιουγκοσλαβία... νοιώθω απελπισμένος όταν σκέφτομαι το μέλλον τους...
Μήπως τα Βαλκάνια πληρώνουν την ιστορία τους, σήμερα;
Κατά κάποιο τρόπο, ναι. Είναι μεγάλο πρόβλημα να έχεις μεγάλη ιστορία. Διότι, έχεις πολύ περισσότερες μνήμες από ότι μπορείς να σηκώσεις. Είναι μια τραγωδία στην περιοχή αυτές οι μνήμες, διότι έχεις να νοιαστείς για πάρα πολλά. Δεν κυλούν εύκολα τα πράγματα, λόγω της αρχαίας, με βαθιές ρίζες, μνήμης.
Πρόσφατα άνοιξε ένας παγκόσμιος διάλογος -και στη χώρα σας- για το κατά πόσον ο Γ' Παγκόσμιος Πόλεμος θα είναι θρησκευτικός.
Ανησυχώ για συγκεκριμένες θρησκείες, με ανησυχούν οι εξτρεμιστές μουσουλμάνοι, οι οποίοι αποτελούν ένα πολύ ρεαλιστικό κίνδυνο για τον πολιτισμό, αλλά η θρησκεία χρειάζεται. Οι άνθρωποι θα νοιώσουν ευτυχέστεροι, λιγότερο χαμένοι, με τη θρησκεία σήμερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία παγκοσμία θρησκεία, και οι διάφορες θρησκείες ποτέ δε συμπάθησαν ιδιαιτέρως η μία την άλλη. Η φιλανθρωπία δεν καλύπτει και το γείτονα της διπλανής πόρτας, αν αυτός πρεσβεύει άλλη θρησκεία. Δεν νομίζω, δηλαδή, ότι η θρησκεία θα είναι η σωτηρία, αλλά δεν γνωρίζω και τίποτε που να μπορεί να είναι η σωτηρία. Με τον πληθυσμό να αυξάνεται, είναι πολύ δύσκολο να βελτιωθούν τα δεδομένα της εκπαίδευσης, σε παγκόσμια κλίμακα. Απλώς, ποτέ δε θα υπάρξουν αρκετοί δάσκαλοι στον κόσμο, τουλάχιστον μορφωμένοι δάσκαλοι. Φοβάμαι πως είμαι απαισιόδοξος.
Ορθοδοξία, η αγαπημένη
Πώς βλέπετε την Ορθοδοξία μες σε αυτό τον κύκλο;
Εχω μεγάλο σεβασμό για τα χριστιανικά δόγματα, και κυρίως για την Ορθοδοξία, διότι μόνον η Ορθοδοξία αναγνωρίζει πως η θρησκεία είναι μυστήριο. Οι ρωμαιοκαθολικοί κι οι προτεστάντες θέλουν να τα εξηγήσουν όλα. Είναι άσκοπο να πιστεύεις σε μία θρησκεία, θεωρώντας ότι αυτή η θρησκεία θα σε βοηθήσει να τα καταλάβεις όλα. Ο σκοπός της θρησκείας είναι ακριβώς για να μας βοηθάει να κατανοήσουμε το γεγονός ότι δε μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα. Νομίζω πως η Ορθοδοξία συντηρεί αυτό το πολύτιμο αίσθημα του μυστηρίου.
Μα, χρειαζόμαστε το μυστήριο;
Το χρειαζόμαστε, χρειαζόμαστε αυτήν τη γνώση που λέει πως στο σύμπαν υπάρχουν πολύ περισσότερα από αυτά που μπορούμε να κατανοήσουμε. Χρειαζόμαστε την διανοητική μετριοφροσύνη, κι αυτή απουσιάζει, ειδικά μεταξύ των Δυτικών Εκκλησιαστικών ανδρών.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό της σχέσης των ορθοδόξων με τους αγίους τους -ο σεβασμός της ταπεινότητας. Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι αρκετοί άγιοι ανακατεύτηκαν στην πολιτική ή άσκησαν πολιτική;
Ολοι όσοι θέλουν να επηρεάσουν άλλους ανθρώπους ασκούν πολιτική, και είναι πολιτικοί. Πολιτική σημαίνει να προσπαθείς να οργανώσεις την Πόλιν με ένα νέο τρόπο σκέψης. Οι άγιοι είναι πολιτικοί. Ποτέ δεν πίστεψα ότι μπορείς να διαχωρίσεις την πίστη προς τους Αγίους από τη διανόηση. Επιστρέφω σε όσα είπα για τις εκκλησίες. Από τη στιγμή που προσπαθείς να εξηγήσεις τα πάντα, καταστρέφεις ουσιαστικά αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την ανθρώπινη διαίσθηση, αυτή που συνδέει τη διανόηση με τους αγίους και την αίσθηση του Θεού.
Διανόηση, πολιτική και πίστη στα Θεία, λοιπόν, μπορούν να βαδίζουν μαζί;
Αποτελεί παράδειγμα η πόλη σας, η Θεσσαλονίκη. Ηταν πολύ φημισμένη για τους διανοητές της, ειδικά στα ύστερα βυζαντινά χρόνια. Αλλά είχε και βοήθεια από τους στρατιωτικούς της που, όπως ο Αγιος Δημήτριος, που έρχονταν να τη σώσουν στη σωστή στιγμή. Η πίστη στους Αγίους σου δίνει κουράγιο να υπερασπιστείς την πόλη από τις επιθέσεις, όπως έκανε κι ο Αη-Δημήτρης.
Πώς βλέπετε τις άλλες εκκλησίες;
Η ρωμαιοκαθολική εκκλησία ήταν πάντα και πολιτικό ίδρυμα, εκτός από θρησκευτικό, και πάντα ενδιαφερόταν για το νόμο. Πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέρρευσε στη Δύση και ήρθαν τα βαρβαρικά βασίλεια, οι ρωμαίοι άρχοντες χάθηκαν αλλά οι εκκλησιαστικοί άνδρες παρέμειναν, κι ήταν κι οι μόνοι με ρωμαϊκή μόρφωση. Οπότε, αυτοί χρησιμοποιήθηκαν από τους βάρβαρους βασιλείς για να εφαρμόσουν το νόμο. Ετσι, η Δυτική Εκκλησία «ανακατεύτηκε» με το νόμο. Τον βλέπεις το νόμο στη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: θέλει να είναι όλα νομικά κατοχυρωμένα. Στο Βυζάντιο -και είναι ενδιαφέρον πώς μετά την τουρκική κατάκτηση τα υποστρώματα παραμένουν- η Εκκλησία ενδιαφέρεται μόνον για τον Κανόνα, το νόμο των γραφών. Δεν έχει την επιθυμία να καθορίσει τα πάντα. Στις δυτικές Εκκλησίες που αποσχίστηκαν από τη ρωμαιοκαθολική, η ανάγκη του νόμου, του απόλυτου καθορισμού, έχει κληρονομηθεί. Εχει πολύ ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς -και μελετώ εδώ και καιρό- το διάλογο ανάμεσα στην Αγγλικανική Εκκλησία του 17ου αιώνα και την Ορθόδοξη. Οι Αγγλικανοί ήταν ιδιαίτερα ανάστατοι διότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι πίστευαν οι Ορθόδοξοι σχετικά με την μεταβολή του οίνου και του άρτου σε αίμα και σώμα. Οι Ορθόδοξοι έλεγαν «είναι μυστήριο, που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Πιστεύουμε ότι γίνεται, αλλά το πώς δεν το γνωρίζουμε». Οι Αγγλικανοί -όπως κι οι ρωμαιοκαθολικοί- ήθελαν μια καθαρή εξήγηση. Αυτή είναι η τυπική διαφορά των Εκκλησιών και γι'αυτό ακριβώς αγαπώ τους Ορθοδόξους.
Τι γνώμη έχετε για τους νεοέλληνες;
Υπάρχει ακόμη ζωντανή στο λαό αυτή η γρήγορη κατανόηση των πραγμάτων και των καταστάσεων. Υπάρχει έντονη επίσης, η άλλη ποιότητα των Βυζαντινών: η ζωηρή περιέργεια. Και οι νεοέλληνες έχουν, όπως είχαν κι οι Βυζαντινοί, αντίληψη της σημασίας τους στην ιστορία του πολιτισμού. Ολα αυτά δείχνουν μία ιστορική ενότητα, άλλωστε κανείς λαός δεν διατηρεί όλα τα χαρακτηριστικά του απείραχτα. Πολλά εξαρτώνται από τη γλώσσα, που είναι ο καλύτερος τρόπος συντήρησης της παράδοσης. Η γραμματεία του Βυζαντίου πληγώθηκε από τη σχέση της με την αρχαία γραμματεία. Ευτυχώς, οι νεοέλληνες έχουν τη δημοτική που επέτρεψε στην νεοελληνική γραμματεία να προχωρήσει, να εξελιχθεί μ' έναν τρόπο που οι βυζαντινοί δεν κατάφεραν, με εξαίρεση την κρητική λογοτεχνία και το Διγενή. Τα μεγάλα βυζαντινά αριστουργήματα ήταν μάλλον λαϊκά.
Βόλτα στον Κήπο και Ιστορίες Ποίησης**
Πρωτογνώρισα το Σεφέρη όταν ήμουν στην Ελλάδα, αμέσως μετά τον πόλεμο. Οταν ήρθε πρεσβευτής στο Λονδίνο, τον έβλεπα πολύ συχνά. Εκείνη την εποχή, περνούσα πολύ καιρό σε ένα νησί στη Δυτική Ακτή της Σκωτίας, με πολύ μαλακό κλίμα λόγω του Ρεύματος του Κόλπου. Μια αλέα με φοινικιές οδηγούσε στο σπίτι μου. Ηρθε κι έμεινε μαζί με τη γυναίκα του. Ο καιρός ήταν υπέροχος, όπως συμβαίνει συχνά εκεί, και μου είπε «Είναι πιο όμορφα κι από τα ελληνικά νησιά» -κάτι πολύ ευγενικό εκ μέρους του. Είχαμε τακτική αλληλογραφία μέχρι το θάνατό του... Οταν έφυγε από το Λονδίνο για την Αθήνα, μου χάρισε την κάβα του, μια κάβα αποτελούμενη αποκλειστικά από ούζο και ρετσίνα. Ακόμη δεν έχω πιει όλο το ούζο, έχω... Είχε πει ότι 'Οι Κέλτες είναι οι ρωμιοί του Βορρά', ναι, το διασκέδαζε να κάνει τέτοια σχόλια. Αν κι εδώ έχει αρκετό δίκαιο...
Ο Καβάφης είναι από τους μεγαλύτερους ποιητές του κόσμου, και μάλιστα πρωτότυπος... Εκείνον που δε μπορώ να διαβάσω είναι ο Καζαντζάκης, τον γνώριζα προσωπικά, αλλά δεν μπορώ να τον διαβάσω, ποτέ δε μου άρεσε για να είμαι ειλικρινής. Μ' αρέσει ο Ελύτης και πότε-πότε βρίσκω κάτι σημαντικό στο Σικελιανό. Τους νεώτερους δεν τους γνωρίζω, σταμάτησα να παρακολουθώ, κι όπως ξέρετε ανήκω σε μια πολύ παλιά γενιά.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Οι βυζαντινοί αγιογράφοι δε μας είναι γνωστοί, διότι ο δημιουργός του ναού θεωρούνταν ο χορηγός, εκείνος που έδινε τα χρήματα και βεβαίως είχε άποψη επί του συνόλου. Σε ελάχιστες περιπτώσεις γνωρίζουμε το όνομα ενός αγιογράφου ή αρχιτέκτονα, στους έντεκα αιώνες του Βυζαντίου, αλλά σχεδόν πάντα μας είναι γνωστό το όνομα του χορηγού.
** Ο σερ Στήβεν μας ξενάγησε στον κήπο του σπιτιού του, μετά τη συνέντευξη, μιλώντας ελεύθερα, για τους αγαπημένους Ελληνες φίλους του. Η κουβέντα ήταν σχεδόν ολόκληρη «off the record», εκτός των αποσπασμάτων που δημοσιεύονται εδώ, τα οποία εν γνώσει του ειπώθηκαν «on camera», καθώς μας έδειχνε το αρχαιότερο δέντρο του κήπου του.
πηγή: http://www.e-istoria.com/
Τετάρτη 2 Φεβρουαρίου 2011
Παρασκευή 28 Ιανουαρίου 2011
Η αληθής νηστεία Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου
Ν η σ τ ε ύ ε ι ς ;
Απόδειξέ το μέσα από τα έργα σου….
Ε ά ν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις
Ε ά ν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του
Ε ά ν δεις μια όμορφη γυναίκα, να μην την κοιτάξεις
Ας μη νηστεύει μόνον το στόμα… αλλά και το μάτι και η ακοή και τα χέρια και τα πόδια και όλα τα μέλη του σώματος.
Τα χέρια, από την αρπαγή και την πλεονεξία
Τα πόδια, από τους δρόμους που οδηγούν σε αμαρτωλά θεάματα
Τα μάτια, να μην πέφτουν λάγνα πάνω σε όμορφα πρόσωπα ούτε να περιεργάζονται τα κάλλη άλλων.
Δεν τρως κρέας;
Τα μάτια σου, ας μη φάνε την ακολασία
Η ακοή σου, ας μη δέχεται κακολογίες και διαβολές
Το στόμα, ας νηστεύσει από αισχρά λόγια και λοιδορίες.
Αφού δεν είμαστε σαν τα ζώα, γιατί πρέπει να δαγκώνουμε και να τρώμε τους αδελφούς μας;
ΜΙΚΡΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ
Η Εκκλησία μας παρέλαβε από τον 3ο η 4ο αιώνα να αγιάζει τα ύδατα τη νύκτα των Θεοφανείων. Οι χριστιανοί έφερναν σπίτι τους αυτό τον Αγιασμό και τον διατηρούσαν 2 η 3 η και περισσότερα χρόνια και τον χρησιμοποιούσαν για τις ανάγκες καθώς αυτές αναφέρονται στις ευχές καθαγιασμού των υδάτων.
Πως έχει η ιστορια του καθαγιασμού των υδάτων; Οι αρχαιότερες πληροφορίες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα όταν ύδατα αγιασθέντα όχι με ιεροπραξία της Εκκλησίας, αλλά δι’ ευχών αγίων ανδρών χρησιμοποιήθηκαν για την διάλυση μαγγανιών και δαιμονικών επιρροών. Ο πρώτος που κάνει λόγο για τον αγισμό των υδάτων κατά την νύκτα των Θεοφανείων είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Ο ιερός πατήρ μας πληροφορεί, ότι τα μεσάνυκτα της εορτής αγιαζόταν πάσα η φύσις των υδάτων και οι χριστιανοί έφερναν τον Αγιασμό σε δοχεία στο σπίτι τους, τον διατηρούσαν για πολλά χρόνια και τον χρησιμοποιούσαν για τούς σκοπούς που η Εκκλησία υπεδείκνυε. Είχε δε διαπιστώσει ο ιερός πατήρ ότι το αγιασμένο νερό δεν αλλοιωνόταν, δεν «χαλούσε» αλλά παρέμενε νεαρό, φρέσκο, και διαυγές παρά την παρέλευση πολλών ετών.
Τοτε ο Αγιασμός των υδάτων γινόταν μια φορά το χρόνο. Δεν είχε ακόμη θεσπισθεί ούτε ο της παραμονής των Θεοφανείων ούτε ο Μικρός λεγόμενος Αγιασμός, μέχρι το 386 μ.Χ. Λιγο αργότερα, κατά τα μέσα του 5ου αιώνα, ο Μονοφυσίτης Πατριάρχης Πετρος ο Γναφεύς ετέλεσε τον Αγιασμό το εσπέρας της εορτής των Θεοφανείων, ίσως λόγω της ολιγωρίας των πιστών να προσέλθουν στο Ναο τα μεσάνυκτα. Τούτο έγινε αποδεκτό από όλη την Εκκλησία, ασχέτως αν εμπνευστής του ήταν αιρετικός Πατριάρχης. Εντός ολίγου γενικεύθηκε σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο. Μαλιστα, ο Αγιασμός ανήμερα της εορτής επολεμήθη κατ’ αρχάς, διότι ως κανονικός εθεωρείτο αυτός της παραμονής της εορτής, όπως και σήμερα στο Άγιο Όρος θεωρείται ο κανονικός, χωρίς να απορρίπτεται και ο της εορτής.
Ο Μικρός Αγιασμός θεσπίστηκε κατά τον 8ο η 9ο αιώνα και ετελείτο την 1η κάθε μηνός στούς Ναούς για να συγκρατήσει τούς πιστούς, οι οποίοι επεδίδοντο σε νεομηνίες, σε παγανιστικές πράξεις και σε μαντείες με ύδατα πηγών. Και η Εκκλησία για να εκτοπίσει αυτήν την κακοδοξία, εθέσπισε τον Αγιασμό των υδάτων στούς Ναούς κάθε πρωτομηνιά. Και τούτο τηρείται μέχρι σήμερα. Μικρόί Αγιασμοί γίνονται για πολλές περιπτώσεις.
Οι Αγιασμοί,είτε είναι μικρός είτε είναι μεγάλος, δεν διαφέρουν ως προς την αγιαστική χάρη, αλλά είναι ίσοι. Είτε τελείται την παραμονή των Θεοφανείων είτε ανήμερα, είτε άλλη ημέρα, πρόκειται για αγιασμένο νερό. Λεγεται Μεγάλος ο των Θεοφανείων διότι γίνεται με μεγάλη επισημότητα και τελετουργικότητα, λόγω της εορτής. Ο Μικρός γίνεται ταπεινότερα. Αλλά είναι ίσοι μεταξύ τους. Είναι σαν την Θ. Κοινωνία, είτε αυτή ιερουργηθεί κατά το πατριαρχικό συλλείτουργο με την παρουσία πλήθους αρχιερέων και επισήμων αρχόντων κατά τις μεγάλες εορτές, είτε αυτή ιερουργηθεί από ταπεινό, άγνωστο και αγράμματο ιερέα με την παρουσία φτωχής και ταπεινής νεωκόρου και συλλαβίζοντος ιεροψάλτου. Οι δύο Θ. Κοινωνίες είναι ίδιες, διότι και οι δύο είναι ο ανάστημένος Θεάνθρωπος Ιησούς. Ο Αγιασμός, Μικρός η Μεγάλος, φυλάσσεται σπίτι με τον ανάλογο σεβασμό και τον χρησιμοποιούμε σε κάθε χρεία επιτήδειο, όπως μας λέγει η Εκκλησία. Μπορούμε να τούς αναμείξουμε. Πολλοί πιστοί νιώθουν φόβο και δέος, σαν να απειλούνται αν αναμείξουν τούς Αγιασμούς. Και αν υποθέσουμε πως ο Μεγάλος υπερέχει του Μικρού, τι θα συμβεί; Απλούστα, θα γίνει και ο Μικρός Αγιασμός Μεγάλος κατά την φράση του Απ. Παύλου, «το έλλασον ευλογείται υπό του μείζονος».
Δεν πρέπει να ταυτίζεται με την Θ. Κοινωνία. Ούτε καν σκέψη συγκρίσεως πρέπει να γίνεται. Είναι αίρεση και βλασφημία να θεωρείται ο Αγιασμός κάτι ανάλογο με την Θ. Κοινωνία και να δίδεται αντί αυτής. Η Θ. Κοινωνία είναι αυτός ο Κύριος, το Αναστημένο και θεωμένο Σώμα και Αίμα του Ιησού και δεν έχει υποκατάστατα η κάτι που να του είναι ανάλογο. Ο Χριστός είναι ο μόνος Κύριος Θεός και Δεσπότης και τίποτε δεν τον υποκαθιστά, ουδέ αυτή η Παναγία Μητέρα και οι Άγιοι Πάντες. Ο Αγιασμός είναι νεράκι αγιασμένο όση αγιαστική χάρη και αν του δοθεί. Σώμα Χριστού δεν είναι, ούτε γίνεται. Μην πλανώμεθα. Τον Αγιασμό των Θεοφανείων τον χρησιμοποιεί η Εκκλησία για τον αγνισμό μιανθέντων αγγείων η τροφίμων. Με αυτόν της παραμονής αγιάζουμε και τα ζώα μας ακόμη και τον Αγιασμό της εορτής των Θεοφανείων τον πίνουν και αυτά τα θαλάσσια ζώα η όσα ζουν σε ποτάμια η δεξαμενές όταν τα νερά τους αγιάζονται.
Νηστεία για την λήψη του Αγιασμού δεν υπάρχει. Ούτε κατά την εορτή των Θεοφανείων, ούτε σε κάποια άλλη περίπτωση. Κατά τον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη, η νηστεία της παραμονής των Θεοφανείων γίνεται για την δική μας προετοιμασία προς υποδοχήν του επιφανέντος Χριστού. Πολλοί χριστιανοί, από κακή πληροφόρηση, δεν κοινωνούν των αχράντων μυστηρίων τα Θεοφάνεια, διότι θα πιουν Μεγάλο Αγιασμό. Τούτο συνιστά πλάνη οικτρά. Και θα κοινωνήσουμε και στη συνέχεια Αγιασμό θα πιούμε. Η σειρά λήψεως έχει ως εξής: . Κοινωνία, διότι αυτή είναι η Σάρκα και το Αίμα του Χριστού, μετά Αντίδωρο, διότι είναι σύμβολο της κοιλίας της Θεοτόκου, ακολούθως Αγιασμό, κόλλυβα κλπ. Αυτά πρέπει να τηρούνται από τούς Ορθοδόξους χριστιανούς.
πηγή: http://inada.gr
Πως έχει η ιστορια του καθαγιασμού των υδάτων; Οι αρχαιότερες πληροφορίες υπάρχουν από τις αρχές του 4ου αιώνα όταν ύδατα αγιασθέντα όχι με ιεροπραξία της Εκκλησίας, αλλά δι’ ευχών αγίων ανδρών χρησιμοποιήθηκαν για την διάλυση μαγγανιών και δαιμονικών επιρροών. Ο πρώτος που κάνει λόγο για τον αγισμό των υδάτων κατά την νύκτα των Θεοφανείων είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Ο ιερός πατήρ μας πληροφορεί, ότι τα μεσάνυκτα της εορτής αγιαζόταν πάσα η φύσις των υδάτων και οι χριστιανοί έφερναν τον Αγιασμό σε δοχεία στο σπίτι τους, τον διατηρούσαν για πολλά χρόνια και τον χρησιμοποιούσαν για τούς σκοπούς που η Εκκλησία υπεδείκνυε. Είχε δε διαπιστώσει ο ιερός πατήρ ότι το αγιασμένο νερό δεν αλλοιωνόταν, δεν «χαλούσε» αλλά παρέμενε νεαρό, φρέσκο, και διαυγές παρά την παρέλευση πολλών ετών.
Τοτε ο Αγιασμός των υδάτων γινόταν μια φορά το χρόνο. Δεν είχε ακόμη θεσπισθεί ούτε ο της παραμονής των Θεοφανείων ούτε ο Μικρός λεγόμενος Αγιασμός, μέχρι το 386 μ.Χ. Λιγο αργότερα, κατά τα μέσα του 5ου αιώνα, ο Μονοφυσίτης Πατριάρχης Πετρος ο Γναφεύς ετέλεσε τον Αγιασμό το εσπέρας της εορτής των Θεοφανείων, ίσως λόγω της ολιγωρίας των πιστών να προσέλθουν στο Ναο τα μεσάνυκτα. Τούτο έγινε αποδεκτό από όλη την Εκκλησία, ασχέτως αν εμπνευστής του ήταν αιρετικός Πατριάρχης. Εντός ολίγου γενικεύθηκε σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο. Μαλιστα, ο Αγιασμός ανήμερα της εορτής επολεμήθη κατ’ αρχάς, διότι ως κανονικός εθεωρείτο αυτός της παραμονής της εορτής, όπως και σήμερα στο Άγιο Όρος θεωρείται ο κανονικός, χωρίς να απορρίπτεται και ο της εορτής.
Ο Μικρός Αγιασμός θεσπίστηκε κατά τον 8ο η 9ο αιώνα και ετελείτο την 1η κάθε μηνός στούς Ναούς για να συγκρατήσει τούς πιστούς, οι οποίοι επεδίδοντο σε νεομηνίες, σε παγανιστικές πράξεις και σε μαντείες με ύδατα πηγών. Και η Εκκλησία για να εκτοπίσει αυτήν την κακοδοξία, εθέσπισε τον Αγιασμό των υδάτων στούς Ναούς κάθε πρωτομηνιά. Και τούτο τηρείται μέχρι σήμερα. Μικρόί Αγιασμοί γίνονται για πολλές περιπτώσεις.
Οι Αγιασμοί,είτε είναι μικρός είτε είναι μεγάλος, δεν διαφέρουν ως προς την αγιαστική χάρη, αλλά είναι ίσοι. Είτε τελείται την παραμονή των Θεοφανείων είτε ανήμερα, είτε άλλη ημέρα, πρόκειται για αγιασμένο νερό. Λεγεται Μεγάλος ο των Θεοφανείων διότι γίνεται με μεγάλη επισημότητα και τελετουργικότητα, λόγω της εορτής. Ο Μικρός γίνεται ταπεινότερα. Αλλά είναι ίσοι μεταξύ τους. Είναι σαν την Θ. Κοινωνία, είτε αυτή ιερουργηθεί κατά το πατριαρχικό συλλείτουργο με την παρουσία πλήθους αρχιερέων και επισήμων αρχόντων κατά τις μεγάλες εορτές, είτε αυτή ιερουργηθεί από ταπεινό, άγνωστο και αγράμματο ιερέα με την παρουσία φτωχής και ταπεινής νεωκόρου και συλλαβίζοντος ιεροψάλτου. Οι δύο Θ. Κοινωνίες είναι ίδιες, διότι και οι δύο είναι ο ανάστημένος Θεάνθρωπος Ιησούς. Ο Αγιασμός, Μικρός η Μεγάλος, φυλάσσεται σπίτι με τον ανάλογο σεβασμό και τον χρησιμοποιούμε σε κάθε χρεία επιτήδειο, όπως μας λέγει η Εκκλησία. Μπορούμε να τούς αναμείξουμε. Πολλοί πιστοί νιώθουν φόβο και δέος, σαν να απειλούνται αν αναμείξουν τούς Αγιασμούς. Και αν υποθέσουμε πως ο Μεγάλος υπερέχει του Μικρού, τι θα συμβεί; Απλούστα, θα γίνει και ο Μικρός Αγιασμός Μεγάλος κατά την φράση του Απ. Παύλου, «το έλλασον ευλογείται υπό του μείζονος».
Δεν πρέπει να ταυτίζεται με την Θ. Κοινωνία. Ούτε καν σκέψη συγκρίσεως πρέπει να γίνεται. Είναι αίρεση και βλασφημία να θεωρείται ο Αγιασμός κάτι ανάλογο με την Θ. Κοινωνία και να δίδεται αντί αυτής. Η Θ. Κοινωνία είναι αυτός ο Κύριος, το Αναστημένο και θεωμένο Σώμα και Αίμα του Ιησού και δεν έχει υποκατάστατα η κάτι που να του είναι ανάλογο. Ο Χριστός είναι ο μόνος Κύριος Θεός και Δεσπότης και τίποτε δεν τον υποκαθιστά, ουδέ αυτή η Παναγία Μητέρα και οι Άγιοι Πάντες. Ο Αγιασμός είναι νεράκι αγιασμένο όση αγιαστική χάρη και αν του δοθεί. Σώμα Χριστού δεν είναι, ούτε γίνεται. Μην πλανώμεθα. Τον Αγιασμό των Θεοφανείων τον χρησιμοποιεί η Εκκλησία για τον αγνισμό μιανθέντων αγγείων η τροφίμων. Με αυτόν της παραμονής αγιάζουμε και τα ζώα μας ακόμη και τον Αγιασμό της εορτής των Θεοφανείων τον πίνουν και αυτά τα θαλάσσια ζώα η όσα ζουν σε ποτάμια η δεξαμενές όταν τα νερά τους αγιάζονται.
Νηστεία για την λήψη του Αγιασμού δεν υπάρχει. Ούτε κατά την εορτή των Θεοφανείων, ούτε σε κάποια άλλη περίπτωση. Κατά τον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη, η νηστεία της παραμονής των Θεοφανείων γίνεται για την δική μας προετοιμασία προς υποδοχήν του επιφανέντος Χριστού. Πολλοί χριστιανοί, από κακή πληροφόρηση, δεν κοινωνούν των αχράντων μυστηρίων τα Θεοφάνεια, διότι θα πιουν Μεγάλο Αγιασμό. Τούτο συνιστά πλάνη οικτρά. Και θα κοινωνήσουμε και στη συνέχεια Αγιασμό θα πιούμε. Η σειρά λήψεως έχει ως εξής: . Κοινωνία, διότι αυτή είναι η Σάρκα και το Αίμα του Χριστού, μετά Αντίδωρο, διότι είναι σύμβολο της κοιλίας της Θεοτόκου, ακολούθως Αγιασμό, κόλλυβα κλπ. Αυτά πρέπει να τηρούνται από τούς Ορθοδόξους χριστιανούς.
πηγή: http://inada.gr
Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2011
Σάββατο 22 Ιανουαρίου 2011
Φτιάχνουν έθνος ανιστόρητων - Καταργούν το υποχρεωτικό μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία...
Την έντονη αντίδραση επιφανών ιστορικών και πανεπιστημιακών προκαλεί η πρόθεση του υπουργείου Παιδείας να καταργηθεί το μάθημα της Ιστορίας από τη Β’ και Γ’ Λυκείου και να ενταχθεί μόνο ως μάθημα επιλογής στο Λύκειο θεωρητικής κατεύθυνσης.
πηγή: defencenet.gr
Σε ανοικτή επιστολή τους προς το υπουργείο Παιδείας, τα μέλη της Ελληνικής Ιστορικής Εταιρείας, που ανήκει στη Διεθνή Ένωση Ιστορικών Σπουδών, υποστηρίζουν ότι το εύρος της ελληνικής ιστορίας δεν καλύπτεται από τις τρεις ώρες διδασκαλίας που προβλέπονται για την Α’ Λυκείου και επισημαίνουν ότι η Ιστορία ταλανίζεται όχι μόνο από ανεπαρκείς μεθόδους διδασκαλίας, αλλά και από τις εξετάσεις εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, «και αυτό σε μία χώρα, όπου γεννήθηκε η ιστορική επιστήμη», όπως αναφέρουν.
«Θα επρόκειτο για μία καταδίκη του ελληνικού λαού, που έχει διασώσει την ιστορική του μνήμη από την αρχαιότητα ως σήμερα, να υποστεί μέσα από μία ελλειπτική και πτωχή Παιδεία τη μείωση της ιστορικής του γνώσης, με αποτέλεσμα την εξασθένιση της ιστορικής του συνείδησης» αναφέρουν ιστορικοί και πανεπιστημιακοί, σημειώνοντας: «η επαρκής διδασκαλία της είναι απαραίτητη προϋπόθεση μίας Παιδείας ουσιαστικής, μίας ουμανιστικής Παιδείας και γιατί όχι μίας εθνικής - έναν όρο που διέγραψε το υπουργείο Παιδείας από την ονομασία του - εκτός εάν η Πολιτεία μας θέλει να δωρίσει ένα συλλογικό αλτσχάιμερ στον ελληνικό λαό».
«Θα επρόκειτο για μία καταδίκη του ελληνικού λαού, που έχει διασώσει την ιστορική του μνήμη από την αρχαιότητα ως σήμερα, να υποστεί μέσα από μία ελλειπτική και πτωχή Παιδεία τη μείωση της ιστορικής του γνώσης, με αποτέλεσμα την εξασθένιση της ιστορικής του συνείδησης» αναφέρουν ιστορικοί και πανεπιστημιακοί, σημειώνοντας: «η επαρκής διδασκαλία της είναι απαραίτητη προϋπόθεση μίας Παιδείας ουσιαστικής, μίας ουμανιστικής Παιδείας και γιατί όχι μίας εθνικής - έναν όρο που διέγραψε το υπουργείο Παιδείας από την ονομασία του - εκτός εάν η Πολιτεία μας θέλει να δωρίσει ένα συλλογικό αλτσχάιμερ στον ελληνικό λαό».
Φυσικά μόνο τυχαία δεν είναι όλα αυτά. Κάποιοι θέλουν να ξεχάσουν οι νέες γενιές την Ιστορία του ελληνικού Έθνους. Το πρώτο βήμα για να ξεχαστεί το ίδιο το Έθνος...
Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011
Μαρτύρησε στις 17 Ιανουαρίου 1838 στα Ιωάννινα
Ο Άγιος Νεομάρτυς Γεώργιος, ο πολιούχος των Ιωαννίνων , καταγόταν από ένα χωριό των Γρεβενών, το οποίο ονομαζόταν Τζούρχλη, σήμερα Άγιος Γεώργιος.
Ήταν φτωχός και αγράμματος άνθρωπος . Σε ηλικία οκτώ ετών έμενε ορφανός. Και από τους δύο γονείς του. Όταν μεγάλωσε εργαζόταν ως ιπποκόμος σε κάποιον τούρκο αγά .Οι Τούρκοι ,όπως συνήθιζαν, δεν τον αποκαλούσαν με το όνομά του αλλά Γκιαούρ Χασάν.
Το έτος 1836 ο αγάς, τον οποίο υπηρετούσε ο άγιος, εγκαταστάθηκε για υπηρεσιακούς λόγους στα Ιωάννινα. Εκεί στα Ιωάννινα ο άγιος αρραβωνιάστηκε με μια νέα ονόματι Ελένη, ορφανή και αυτή από γονείς, πτωχή υλικά αλλά πλούσια ψυχικά. Κάποιος Χότζας , ο οποίος γνώριζε τον άγιο και άκουγε να τον φωνάζουν Γκιαούρ Χασάν παραξενεύτηκε που αρραβωνιάστηκε Χριστιανή και τον κατηγόρησε στο δικαστήριο πως ενώ είναι μουσουλμάνος παντρεύεται Χριστιανή. Μπροστά στο δικαστήριο ο άγιος ομολόγησε πως είναι Χριστιανός. Ο δικαστής δεν πείστηκε και τον έστειλε στον βεζύρη , όπου ανακρινόμενος ο άγιος ομολόγησε ξανά τη χριστιανική του πίστη. Ο βεζύρης μάλιστα κάλεσε και τον αφέντη του αγίου, ο οποίος επιβεβαίωσε την χριστιανική του ιδιότητα, πράγμα το οποίο καταγράφηκε στον κώδικα του δικαστή, πως είναι Χριστιανός. Μετά το γεγονός αυτό έκανε τον γάμο του με την Ελένη.
Στο μεταξύ ο αφέντης του μετατέθηκε στην Προύσα της Μ. Ασίας, όπου αρχικά τον ακολούθησε, αργότερα όμως επέστρεψε στα Ιωάννινα. Προσκολλήθηκε σε κάποιον αγά πάλι ως ιπποκόμος. Όταν έφυγε και αυτός ο άγιος δεν τον ακολούθησε αλλά παρέμεινε με την οικογένειά του , διότι στο μεταξύ η σύζυγός του γέννησε γιό τον οποίο βάπτισαν με το όνομα Ιωάννη.
Κάποια μέρα ο άγιος πηγαίνοντας στην αγορά για αναζήτηση εργασίας συνάντησε εκείνον τον Χότζα που τον είχε κατηγορήσει. Μόλις τον είδε εκείνος αμέσως τον άρπαξε και του λέει :
Μέχρι πότε θα παίζεις με την πίστη ; Ή Τούρκος ή Χριστιανός ;
Ο άγιος του ζητούσε να τον αφήσει, έτυχε μάλιστα να περνά εκείνη την ώρα ο κουνιάδος του, ο οποίος προσπαθούσε να τον βγάλει από τα χέρια του χότζα.
Εξαιτίας της φασαρίας στο μεταξύ μαζεύτηκαν και άλλοι Τούρκοι και Ρωμιοί. Απέναντι ακριβώς ήταν το σπίτι του πασά , ο οποίος βλέποντας τη φασαρία έστειλε ανθρώπους του και τους έφεραν μπροστά του. Ο χότζας κατηγόρησε τον άγιο πως, ενώ ήταν τούρκος, τώρα έγινε Χριστιανός. Στη σχετική ερώτηση του πασά ο άγιος απάντησε με πολύ θάρρος, Χριστιανός γεννήθηκα και Χριστιανός θα πεθάνω. Ο πασάς τότε τον έστειλε στον δικαστή.
Ο δικαστής μολονότι γνώριζε την υπόθεση ρώτησε τον άγιο: Χριστιανός είσαι εσύ ;
Στην καταφατική απάντηση του αγίου του λέει πάλι : Κάποτε ήσουν Χριστιανός αλλά τώρα είσαι Τούρκος.
Όχι, όχι, του απάντησε ο άγιος, Χριστιανός είμαι καθώς κι εσύ το ξέρεις και είναι περασμένο και στα χαρτιά σου.
Ναι, του λέει ο δικαστής, αλλά τότε ήταν ένας ο μάρτυρας ,τώρα όμως μαρτυρούν πολλοί πως είσαι Τούρκος. Σύμφωνα με τη μαρτυρία τους , ένα από τα δύο πρέπει να κάμεις , ή να γίνεις Τούρκος ή να θανατωθείς.
Κάνε ό,τι θέλεις ,ήταν η απάντηση του αγίου.
Τότε , αφού τον ήλεγξαν αν του είχαν κάνει περιτομή και δεν βρήκαν τίποτε , τον οδήγησαν στον ανθύπατο. Μετά από νέα ανάκριση και ομολογία τον έκλεισαν στη φυλακή. Εκεί βρίσκονταν δύο Χριστιανοί από τη Βούρμπιανη, οι οποίοι τον ρώτησαν για την υπόθεσή του και ,όταν έμαθαν πως ήταν για την πίστη, τον παρότρυναν να μείνει σταθερός και αν χρειαστεί να μαρτυρήσει ακόμη.
Την άλλη μέρα τον οδήγησαν πάλι στον δικαστή, ο οποίος με τους παρακαθημένους του τον προέτρεπε να εξισλαμισθεί. Ο άγιος έμενε σταθερός λέγοντας : Χριστιανός και Χριστιανός πεθαίνω.
Τον οδήγησαν τότε πάλι στη φυλακή, τον ξάπλωσαν, κάτω του έβαλαν τα πόδια στο τιμωρητικό ξύλο και πάνω του τοποθέτησαν μια πλάκα βάρους πενήντα οκάδων περίπου. Ο άγιος κοιμήθηκε σαν να ήταν σκεπασμένος με πάπλωμα. Το πρωί τον ρωτούσαν οι άλλοι φυλακισμένοι : πώς πέρασες τη νύχτα, αδελφέ ; εμείς φοβηθήκαμε μήπως πεθάνεις από το βάρος της πλάκας.
Δεν κατάλαβα τίποτα, τους απάντησε ο άγιος, μάλιστα είδα και όνειρο, ένα νέο ασπροφορεμένο που μου είπε : μη φοβάσαι, Γεώργιε.
Τον οδήγησαν και πάλι στο δικαστήριο, όπου ο άγιος ομολόγησε για τρίτη φορά τον Χριστό.
Ήρθε η ώρα να βγάλω απόφαση, του λέει ο δικαστής, να καταδικαστείς.
Χωρίς να φοβηθεί ο άγιος, με πολύ θάρρος του απάντησε:
Κάνε ό,τι θέλεις, δεν φοβούμαι τίποτε, όχι μια απόφαση μα εκατό να βγάλεις.
Βλέποντας την γενναιότητά του ο δικαστής για μια στιγμή σκέφτηκε να τον ελευθερώσει ,όμως ο τουρκικός όχλος φώναζε να θανατωθεί ως υβριστής του Ισλάμ.
Έτσι εκδόθηκε καταδικαστική απόφαση. Την ώρα εκείνη ,λένε, μια μεγάλη αστραπή έσκισε τον ουρανό, συνοδευόμενη από ένα τρομερό κρότο ενώ συγχρόνως έγινε αναβρασμός στη λίμνη ώστε οι άνθρωποι φοβήθηκαν.
Οι Μητροπολίτες Ιωαννίνων , Άρτης και Γρεβενών προσπάθησαν με την παρέμβασή τους να τον ελευθερώσουν αλλά δεν κατάφεραν τίποτα.
Μέχρι να γίνει η εκτέλεση έκλεισαν τον Γεώργιο στη φυλακή, όπου δεν σταμάτησαν να τον ενοχλούν οι Τούρκοι με διαφόρους απεσταλμένους τους να αρνηθεί τον Χριστό. Από την άλλη μεριά οι Χριστιανοί φυλακισμένοι τον στήριζαν και τον παρακινούσαν να μείνει σταθερός στην πίστη, ώστε υπομένοντας λίγο πόνο να βρεθεί κοντά στον Χριστό.
Την άλλη μέρα, εορτή του Αγίου Αντωνίου, οι δήμιοι τον οδήγησαν στον τόπο της εκτέλεσης.
Ο άγιος δόξασε τον Θεό και χάρηκε που τον αξίωνε να μαρτυρήσει για το όνομά Του.
Ήταν θαυμαστό να τον βλέπει κανένας πως έτρεχε , με πόση χαρά και αγαλλίαση, σα να μην πατούσε στη γη, λες και πετούσε στον αέρα. Το πρόσωπό του κυριολεκτικά άστραφτε από χαρά.
Όταν έφθασαν στον τόπο της εκτέλεσης , στην πύλη του φρουρίου, ομολόγησε για τελευταία φορά : Χριστιανός είμαι, προσκυνώ τον Χριστό μου και την Δέσποινά μου Θεοτόκο.
Παρακάλεσε τους δημίους να του λύσουν τα χέρια, έκανε το σημείο του σταυρού και φώναξε προς τους Χριστιανούς : Συγχωρέστε με , αδελφοί και ο Θεός να σας συγχωρήσει. Κι όπως έλεγε αυτά ,τον απαγχόνισαν. Ήταν τριάντα ετών.
Το λείψανό του έμεινε τρία μερόνυχτα, κατά τη συνήθεια, κρεμασμένο. Κάθε νύχτα ερχόταν ουράνιο φως και τον περιέβαλε. Μετά τις τρεις ημέρες ,ύστερα από παράκληση του συλλόγου των ιπποκόμων , δόθηκε άδεια ταφής.
Μετέφεραν το άγιο λείψανο στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου, όπου ήσαν συγκεντρωμένοι οι Μητροπολίτες, ο κλήρος και πλήθος Χριστιανών.
Αφού το ετοίμασαν για την ταφή στο παρεκκλήσιο της Αγίας Μαρίνης έψαλαν την ακολουθία με δάκρυα συγκίνησης και χαράς. Το ενταφίασαν στην αυλή, στην βόρεια πλευρά του ναού.
Αργότερα χτίστηκε παρεκκλήσιο που περιέβαλε τον τάφο.
Αμέσως ακολούθησαν άπειρα και καταπληκτικά θαύματα.
Το έτος 1975 έγινε η ανακομιδή των λειψάνων, τα οποία ευρίσκονται στον νεόδμητο ναό προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου του Νεομάρτυρος.
Πέμπτη 6 Ιανουαρίου 2011
Η Σοφία Της Ερήμου
Είπε ο μακάριος Επιφάνιος:
"Η άγνοια της Αγίας Γραφής είναι μεγάλος γκρεμός και βαθύ χάσμα"
Απολυτίκιον Συνάξεως Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου
Μνήμη δικαίου μετ' εγκωμίων, σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Κυρίου Πρόδρομε. Ανεδείχθεις γαρ όντως και προφητών σεβασμιώτερος οτι εν ρείθροις βαπτίσαι καταξιώθης τον κηρυττόμενον. Όθεν της αληθείας υπεράθλησας, χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδη, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτία του κόσμου, και παρέχον το μέγα έλεος.
Τετάρτη 5 Ιανουαρίου 2011
Απολυτίκιον Θεοφανείων
Απολυτίκιον
| Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε ἡ τῆςΤριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις, τοῦ γὰρ Γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητὸν σε Υἱὸν ὀνομὰζουσα καὶ τὸ Πνεῦμα, ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλὲς. Ὁ ἐπιφανεὶς Χριστὲ ὁ Θεὸς καὶ τὸν κόσμον φωτίσας, δόξα σοι. |
ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ (Κεφ. 3, χωρία 13 έως 17)
14 ὁ δὲ ᾿Ιωάννης διεκώλυεν αὐτὸν λέγων· ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; 15 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπε πρὸς αὐτόν· ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην· τότε ἀφίησιν αὐτόν· 16 καὶ βαπτισθεὶς ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν· 17 καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα.
Σάββατο 1 Ιανουαρίου 2011
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)